فعلا بعید می‌دانم بازار رشد چندانی داشته باشد. اگر رشد اقتصادی صورت بگیرد این امکان وجود دارد که بازار روند خوبی را درآینده داشته باشد، اما پیشنهاد من به سهامداران این است که در بازار بمانند و خالی نکنند
سفته بازی در سهام
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار دانشگاه قم، قم، ایران
2 دانش‌آموخته دکتری فقه و حقوق خصوصی دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران .
چکیده
بازارهای مالی در کنار بازارهای پولی، به تجهیز و تخصیص بهینه منابع و در‌نتیجه، به افزایش تولید، اشتغال و رفاه کمک می‌کنند اما سفته‌بازی غیرطبیعی به کارایی این بازارها آسیب می‌رساند. سفته‌بازی غیرطبیعی در بازار سهام، موجب افزایش خطر، عدم اطمینان، نوسانات قیمت و افزایش فاصله میان ارزش بازاری و ارزش ذاتی سهام میشود و از تخصیص بهینه و کارای وجوه به مولدترین بنگاه‌ها بازمی‌دارد. سفته‌بازی غیرطبیعی، بازار را پرنوسان، پیش‌بینی را دشوار و قدرت تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی را تضعیف میکند. سفته‌بازی سفته بازی در سهام غیرطبیعی، علت غیرطبیعی تغییرات قیمت است و بازار را از تعادل خارج می‌سازد. سفته‌بازی غیرطبیعی، با شکل‌گیریِ حباب قیمت و پیامدهای مخرب آن همراه است. در این مقاله، ماهیت سفته‌بازی در بازار سهام، اشکالِ غیرطبیعی آن، روان‌شناسی سفته‌بازی غیرطبیعی، نقش سفته‌بازان حرفه‌ای، نقش سفته‌بازی غیرطبیعی در بحران‌های مالی، مکانیزمهای مقابله با سفته‌بازی غیرطبیعی، بررسی میشود و در پاسخ به این سؤال که سفته‌بازی غیرطبیعی از منظر اقتصاد و اسلام چه جایگاهی دارد این فرضیه ارائه میشود که سفته‌بازی غیرطبیعی چون با رفتارهای غررآمیز، قمارآلود و تدلیس‌گونه همراه است و موجب اخلال در عملکرد بازار سهام است، مجاز نمی‌باشد. تلاش این مقاله، ارائه تبیین کامل‌تر از ماهیت سفته‌بازی غیرطبیعی، با هدف ایجاد انگیزه بیشتر برای مقابله شدیدتر با این پدیده بسیار مخرب است.
کلیدواژه‌ها
- سفته‌بازی
- بازار سهام
- ریسک
- بهره‌وری
- حباب قیمت
- فقه اسلام. طبقه‌بندی JEL: G11؛ G12؛ G14؛ G17
20.1001.1.20084102.1399.12.2.6.5
عنوان مقاله [English]
Explaining the Challenges of Abnormal Speculation and Its Unuthorization from the Perspective of economics and with an Approach to Islam
نویسندگان [English]
- MohhamadZaman Rostami 1
- Mohhamad Hadi Rostami 2
1 Assistant professor, Qom university, Qom, Iran.
2 Ph.D. in jurisprudence and private law, Graduated from Shahid motahari university, Tehran, Iran.
چکیده [English]
Financial markets, along with monetary markets, help optimally equip and allocate resources, and consequently help increase production, employment and prosperity, but abnormal speculation damages the efficiency of these markets. Abnormal speculation in the stock market raises the risk, uncertainty, price fluctuations, and increases the gap between market value and intrinsic value of stocks, and prevents optimal allocation of funds to the most productive firms. Abnormal speculation makes the market volatile, makes prediction difficult and undermines decision-making and planning power. Abnormal speculation is the abnormal cause of price changes and pushes the market out of balance. An abnormal spectacle is associated with the formation of a price bubble and its devastating consequences. In this paper, the nature of speculation in the stock market, its abnormal forms, abnormal speculative psychology, the role of professional speculators, the role of abnormal speculation in financial crises, and the mechanisms for coping with abnormal speculation are examined. In response to the question of how abnormal speculation is in terms of economics and Islam, it is hypothesized that since abnormal speculation is associated with deceptive, gambling and deceptive behaviors, and disrupts the performance of the stock market, it is not permissible. This article seeks to provide a more complete explanation of the nature of abnormal speculation, and aims to provide more incentive to deal more severely with this very destructive phenomenon.
تفاوت سرمایه گذاری و سفته بازی در ارزهای دیجیتال
اگر بخواهیم خلاصه ای از تفاوت سرمایه گذاری و سفته بازی در ارزهای دیجیتال را بگوییم، می توانیم بگوییم که تفاوت سفته بازی (نوسان گیری ) و سرمایه گذاری برای سرمایه گذار با هوش از اهمیت خاصی برخوردار است ، بنابراین در ابتدا میخواهیم تعریفی جهت این دو مقوله بشرح ذیل داشته باشیم.
سرمایه گذاری چیست ؟
سرمایه گذاری از نظر لغوی به معنی قرار دادن پول در طرح‌های اقتصادی ، سرمایه‌گذاری در بورس ، زمین و یا غیره با در نظر گرفتن اینکه در آینده عایدی جهت ذینفع داشته باشد.
از نظر ماهیت سرمایه‌گذار به شخصی اطلاق می شود که با خرید دارایی ها به دنبال کسب سود و درآمد از معامله آنها می باشد. همچنین این سرمایه‌گذار غالباً دارایی‌هایی را مورد معامله قرار میدهد که قابلیت حفظ آن برای زمان‌های طولانی تری می باشد ، بنابراین سرمایه گذاران دارای اهداف بلندمدت می باشند و باید سرمایه‌گذاری خود را برای سال‌های متمادی نگهداری نمایند تا به سود قابل ملاحظه‌ای دست یابند.
آنالیز شرکت یا ارز دیجیتال به صورت دقیق توسط سرمایه‌گذار انجام می گیرد تا بتواند در جهت سرمایه گذاری خود با در نظر گرفتن این موضوع که به اندازه کافی زیر ارزش ذاتی تخفیف گرفته، تصمیم بگیرد. به همین خاطر انتخاب مکان مناسب جهت سرمایه گذاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است ، در برخی موارد ممکن است تحقیق و بررسی قبل از سرمایه‌گذاری در یک کمپانی ، دارایی یا ارز دیجیتال وقت زیادی از سرمایه‌گذار بگیرد.
در آخر در مورد سرمایه‌گذاری میتوان گفت سرمایه گذار همیشه و در همه حال به دنبال اطمینان خاطر از سرمایه‌گذاری مستند و امن بوده و سود به دست آمده متناسب با ریسک و سختی های سرمایه گذار می باشد ، در نتیجه سرمایه گذارها دارایی‌های خود را در موارد کم خطر سرمایه گذاری کرده و غالباً سود چنین سفته بازی در سهام سرمایه‌گذاری هایی نیز اندک می‌باشد.
اصول سرمایه گذاری
سرمایه گذاری از نظر گراهام دارای سه اصل می باشد:
اصل اول: پیش از خرید سهام باید کاملاً شرکت مورد نظر مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرد ( تحلیل فاندامنتال و تکنیکال )
اصل دوم: محافظت از سرمایه در مقابل ضرر های جدی از طریق تعمق و کنکاش فراوان
اصل سوم: متناسب بودن ریسک و بازده نه بازده فوق العاده
سفته بازی
در ابتدا برای توضیح سفته‌بازی تعریفی از سفته باز را ارائه می‌دهیم ، سفته باز عبارت است از شخصی که برای به دست آوردن سود احتمالی بالاتر از حد متوسط به ریسک‌های بالاتر از حد متوسط دست میزند. بر اساس اینکه بازارهای مالی ما از عمق کمتری برخوردار می باشند این پدیده در کشور ما نسبت به سایر کشورها رایج تر است.
در واقع سفته بازی با پذیرش ریسک بالاتر ، مخصوصاً بر اساس پیش بینی آینده امیدوار به سودآوری سریع و زیاد است. در مقابل سرمایه‌گذاری و سفته بازی قرار دارد که از ریسک بالاتری برخوردار بوده و متناسب با این ریسک ، بازده بیشتری نیز دارد.
بنابر این سفته بازی نوعی سرمایه‌گذاری بر اساس یک تئوری یا حدس یک موضوع بدون داشتن مدارک محکم در ارزهای دیجیتال و سایر موارد با هدف کسب سود در ازای ریسک بالاتر از دست دادن سرمایه ( ضرر ) خواهد بود.
در نتیجه بسیاری از معامله گران خصوصیت سفته بازی به خود گرفته یعنی بدون تحلیل بنیادی ساده در قیمت‌ها با استفاده از شانس و اقبال در این بازار سرمایه گذاری می‌کنند و سرمایه‌گذاران زیادی در ارزهای دیجیتال از طریق وب سایت های مختلف با این دیدگاه سرمایه گذاری نموده اند ، البته سفته‌بازی مختص ارزهای دیجیتال نیست و واسطه‌گران و سرمایه گذارانی که به دنبال سود ناچیز از راه تورم و ناکارآمدی بازار هستند در گروه سفته بازان قرار می‌گیرند.
سفته‌بازی معمولاً در سهام یا ارز دیجیتال با بنیادی که مدتی بازار از توجه به آنها غافل بوده است و به خاطر ویژگی مهم حجم مبنای پایین ، به سهولت ارز یا سهام را اصطلاحاً باد کرده و شروع به نوسان گیری می نمایند.
چه کسانی سفته باز هستند ؟
سفته بازها دو گروه هستند:
گروه اول: کسانی که با استفاده از پول از تحلیلگران جهت عملی کردن زیرکانه برنامه‌هایشان می‌باشند.
گروه دوم: کسانی که خود تحلیلگر و معامله‌گر بوده و معمولاً روی یک سهم تمرکز می کنند.
سفته بازان چگونه سفته‌بازی می‌کنند؟
هر دو گروه سفته بازان سهم یا یک نوع ارز دیجیتال را طی روزهای متوالی تحت نظر قرار می‌دهند و سپس با کدهای مختلف معاملاتی که مربوط به خودشان نیست در نقطه قیمتی مناسب اقدام به خرید سهام یا ارز در پله های مختلف می کنند که تفاوت آن با خریدهای معمولی این سفته بازی در سهام است که :
- با حجم بالا اقدام به خرید می نمایند
- از طریق کد های مختلف معاملات را انجام می‌دهند که جزو سهامداران درصدی به شمار نیایند که در این صورت قابل ردیابی و پیگیری خواهد بود
- تبلیغ ارز یا سهام شان از طریق رسانه‌های مجازی: از این طریق اقدام به جلب توجه سرمایه‌گذاران و تحلیلگران نموده
- اخیراً سفته بازها در حمایت های تکنیکی اقدام به بالا بردن حجم معاملات: که به صورت حرفه‌ای این کار را به سرانجام می‌رسانند.
چگونه از سرمایه خود در مقابل سفته بازها محافظت بکنیم؟
چنانچه سفته‌بازی در حال کار روی یک ارز یا یک سهم باشد و شما ببینید که حجم ارز یا سهم در روز چندین برابر حجم میانگین ماهانه اش معامله شده است و تکرار آن طی روزهای دیگر مبین قضیه سفته بازی است.
شما می توانید از طریق حجم معاملات متوجه ورود پول هوشمند و ورود پول جهت سفته بازی در سهام بشوید. در حالی که اگر سهمی یا ارزی دارای ارزش باشد حجم معاملات اش کم کم افزایش می یابد و حتی ممکن است چندین ماه خنثی باشد.
بنابراین فقط در حمایت های معتبر اقدام به خرید نمایید نه هر حمایتی که در مقابل سهم یا ارز بود و حد ضرر خود را نیز همیشه رعایت کنید و متناسب با رشد هر سهم حد ضرر تان را بالا بیاورید.
تاثیر سرمایه گذاران و سفته بازان در بازار ارز ها و سهام:
1- یک نوسانگیر همیشه تلاش به بالا بردن قیمت سهم یا ارز کمک میکند تا به حداکثر برسد ، ولی یک سرمایه گذار قیمت ها را به تعادل می کشاند و در طولانی مدت قیمت سهم یا ارز دیجیتال نمادی از ارزش واقعی شرکت به نمایش می گذارد.
2- وقتی سفته باز میخواهد سهمی یا ارزی بخرد ، سرمایه گذار هست که به او سهم یا ارز می فروشد و وقتی که سفته باز میخواهد سهمی یا ارزی را بفروشد باز سرمایه گذار هست که از او می خرد.
3- اگر همه خریداران بر اساس سرمایه‌گذاری دست به خرید سهم و ارز می زدند قیمت ها انقدر با ارزش ذاتی شرکت ها فاصله نداشت و به این میزان نوسان در بازار به وجود نمی آمد ، بنابراین سرمایه‌گذاران مدیون نوسان گیر است که با بالا و پایین آوردن قیمت ها ، فرصت طلایی برای خرید دارائی خود را به وجود می‌آورند.
7 تفاوت سرمایه‌گذار با سفته باز
- در مقابل نوسان گیر ها ( سفته بازها ) بیشترین دغدغه سرمایه گذار امنیت سرمایه اصلی است.
- بر خلاف نوسان گیر ها ( سفته بازها ) سرمایه‌گذاران به دنبال خرید دارایی هایی می باشند که قابلیت نگهداری بالاتری دارند.
- سرمایه گذار بر اساس کارهای تجاری که یک شرکت انجام میدهد ارزش آن را محاسبه می کند در حالی که یک نوسان گیر بر اساس اینکه شخص دیگری در آینده حاضر است پول بیشتری برای سهم بپردازد بر روی سهم شرط بندی می کند.
- سرمایه گذار بر اساس استانداردهای ارزش‌گذاری ، قیمت بازار را برای ارز و سهم تعیین میکند در حالی که نوسان گیر بر اساس قیمت بازار استانداردهای ارزش‌گذاری ارز و سهم را تعیین می کند.
- برای نوسان گیر قیمت های لحظه ای و پیوسته سهم حکم اکسیژن را دارد که اگر جلوی آن را بگیرند خواهد مرد در حالی که برای سرمایه گذار ارزش قیمتی سهم ارزش چندانی ندارد سرمایه‌گذار با نداشتن قیمت روزانه سهم احساس راحتی و آرامش بیشتری می کند
- همانند قماربازی و شرط بندی روی اسب، نوسانگیری در بازار خیلی هیجان انگیز است و حتی ممکن است بازدهی خوبی داشته باشد ( اگر خوش شانس باشید ) ولی این بدترین راه برای بدست آوردن ثروت و سود کردن است. برای همین بازار سهام و ارز در آخر روز مثل کازینو یا میدان اسب دوانی فقط از شرط بندی ها و نوسان گیری ها سود می برد .سرمایه‌گذاری نوع خاصی از کازینو است که شما در آخر ضرر نمی کنید تا اینکه از قوانین به نحو خودتان بهره ببرید.
- سرمایه‌گذار برای خودش سود سازی می کند در حالی که نوسان گیر برای کار گزارش پول جمع می کند به خاطر همین در بورس سرمایه گذاران به پیرمرد و نوسان گیران به افراد شجاع و پرتحرک شبیه شده‌اند.
سفته‌بازی کار راحتی نیست چون ممکن است :
- هم زمان با سفته بازان برخی دیگر این ارز یا سهام را بخرند و بعد از چند روز که در سود بودند اقدام به فروش قبل از سفته بازان نمایند و این کار باید باعث کاهش سود سفته بازان خواهد شد.
- این کار غیر اخلاقی و غیر قانونی است که به هر دلیلی اگر با بقیه کنار نیایند ممکن است تمام نقشه‌هایشان درست از آب درنیاید.
” ممنون که تا پایان مطلب تفاوت سرمایه گذاری و سفته بازی در ارزهای دیجیتال با ما همراه بودید “
پایان سفته بازی در بورس با ارزش گذاری واقعی سهم
محمدلو، مدیر سرمایه گذاری شاهد می‌گوید که سازمان بورس برای جلوگیری از سفته بازی باید سهم‌ها را با استفاده از یک تیم متخصص ارزش‌گذاری کند.
بازار؛ گروه بورس: «ارزش گذاری سهم» پیشنهادی که هر از چندگاهی توسط فعالین بازار سرمایه برای بهبود روند بازار و شناخت سهم ارزنده از غیر ارزنده داده میشود. رشد غیر واقعی ارزش برخی از سهم‌های غیر ارزنده به نظر می‌رسد که دلیل چنین پیشنهادی از سوی این افراد است.
ارزش‌گذاری سهم از نظر این افراد یعنی اینکه سازمان بورس و اوراق بهادار با استفاده از افراد متخصص سهم را ارزش گذار و سپس ارزش آن را منتشر کنند تا سهامداران خرد به صورت شفاف با سهم روبه رو شوند اما مخالفان چنین پیشنهادی آن را سبب ایجاد شکل گیری رانت و غیر شفاف شدن بازار سرمایه می‌دانند.
در ماه‌های اخیر به خصوص در چهار ماه ابتدای سال با توجه به ورودحجم بالای نقدینگی و کم عمق بودن بازار، سهم‌های غیر ارزنده به صورت شارپی چندین برابر ارزش واقعی خود رشد داشتند، که در پی اصلاح بازار این سهم‌ها به یکباره ریزش و زیان سنگینی را بر روی دست سهامداران خود قرار دادند.
بازار سرمایه بعد از مرداد ماه با شروعع اصلاح ریزش‌های سنگینی را تجربه کرد، که به گفته فعالین بازار سرمایه بیش از ۶۰درصد از سرمایه افراد در پی این ریزش‌ها از بین رفت. امروز شاخص کل با رشد ۳۹ هزار واحدی به یک میلیون ۲۴۷ هزار واحدی رسید این در حالی است که شاخص کل در اویل هفته گذشته در دامنه یک میلیون ۲۰۰ هزار تا یک میلیون ۱۰۰ هزار واحد در حال نوسان بود.
دولت به بورس کمک کند تا از محل افزایش سرمایه نمادهای موجود در بازار سرمایه از دست رفته مردم برگردد و مواظبت کند که داستان قبلی رخ ندهد
محمد بیگ محمدلو مدیر سرمایه گذاری شاهد، با اشاره به اینکه بازار سرمایه نسبت به بازارهای دیگر شرایط بهتری دارد، می‌گوید: زمانی که سهم‌های بازار به صورت غیر کاذب رشد می‌کنند، همان اتفاقی که برای دلار و سکه افتاد برای بازار سهام هم می‌افتد. او در گفتگوی که با بازار داشت پیشنهاد ارزش گذاری سهم را تشریح کرد و در پاسخ به این سوال که آیا بازار در میان مدت رشد میکند گفت: بعید می‌داند فعلا بازار رشدی در کوتاه مدت و میان مدت داشته باشد.
*به تازگی طرحی از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار، مبنی بر جدا سازی معاملات بزرگ و کوچک مطرح شده، به نظر شما این طرح چقدر می‌تواند بر روند بازار تاثیر گذار باشد؟
برای نظر دادن در مورد این طرح هنوز زود است چرا که جزئیات آن و نحوی سیاست اجرا سفته بازی در سهام شدن آن هنوز منتشر نشده است، اما در کل به نظر بنده بعید می‌دانم که چنین طرحی بخواهد اجرا شود.
*برخی از فعالین بازار سرمایه پیشنهاد می‌کنند که سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، توسط سازمان ارزش‌گذاری شود، دیدگاه شما در این رابطه چیست؟
از بازار سرمایه به عنوان یک بازار شفاف یاد می‌کنند در نتیجه قوانین و معاملات آن باید بر مبنای شفافیت شکل بگیرد، اما ما در بازار شاهد رشد کاذب و غیر واقعی برخی از سهم‌ها هستیم در حالی که سهم باید به اندازه‌ای که ارزش دارد رشد کند بنابراین باید سهم ارزش گذاری شود تا اتفاقی که در دلار و سکه افتاد در بازار سرمایه رخ ندهد. سازمان بورس با هماهنگی ناشران و با یک تیم کارشناس قوی سهم‌ها را ارزش گذاری کند و بعد به سهامداران اعلام کنیم که این سهم به این میزان ارزش دارد. علاوه بر آن برای جلوگیری از سفته بازی چنین امکانی در اختیار سازمان است که با هماهنگی ناشران جلوی آن را بگیرند و اجازه شکل گیری سفته بازی در بورس را ندهند.
فعلا بعید می‌دانم بازار رشد چندانی داشته باشد. اگر رشد اقتصادی صورت بگیرد این امکان وجود دارد که بازار روند خوبی را درآینده داشته باشد، اما پیشنهاد من به سهامداران این است که در بازار بمانند و خالی نکنند
*پس شما معتقد هستید که سازمان بورس به منظور کاهش سفته بازی در بورس ورود پیدا کند.
بله. در جای که سهم بی ربط رشد داشت، با ناشر تماس بگیرد و دلیل رشد سهم را از او بخواهد و ناشران را مجبور به شفافیت در مورد رشدهای که سهم به صورت کاذب داشته، کنند و این کار تا جای ادامه پیدا کند که بساط این کار در بازار جمع شود. چطور سازمان بورس اختیار باطل کردن سفارشات را دارد، به همان شکل می‌تواند جلوی سفته بازی در سهم را بگیرد و شناسایی آن هم کار سختی نیست؛ در بازار هم فروشند و هم خریدار مشخص است بنابراین سازمان این توانایی را در شناسایی و جلوگیری از ایجاد سفته بازی در بازار سهام دارد.
*با توجه به شرایط کنونی بازار و ریزش‌های که اخیرا داشتیم، آیا سهامداران خرد هنوز تریجیح می‌دهند همچنان در این بازار بمانند؟
طبیعی است که حیقیقی‌های کوچک سهام خود را در شرایط کنونی بازار بفروشند که خروج زیاد حقیقی‌ها از بازار هم نشان دهنده این رفتار سهامداران است، اما اینکه پول در کدام بازار می‌رود به نظر من با وجود رکود در بازارهای دیگر مانند دلار، سکه و مسکن در حالت سکون قرار دارد.
*بسیاری از سهامداران به امید ایینکه بازار به زودی رشد خواهد داشت همچنان در بازار مانده‌اند، آیا پارامتری برای رشد بازار در میان مدت وجود دارد؟
فعلا بعید می‌دانم بازار رشد چندانی داشته باشد. اگر رشد اقتصادی صورت بگیرد این امکان وجود دارد که بازار روند خوبی را درآینده داشته باشد، اما پیشنهاد من به سهامداران این است که در بازار بمانند و خالی نکنند چون بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها مکان بسیار مناسبی برای سرمایه گذاری است. بازار سرمایه یک مکان حرفه‌ای است، بنده مانند سایر دوستان به سهامداران خرد پیشنهاد می‌کنم تا جایی که امکان دارد سرمایه‌گذاری در بورس را به صورت غیر مستقیم انجام دهند.
*اگر دولت یا سازمان بورس بخواهند اقداماتی در جهت کاهش میزان زیان سهامداران داشته باشند، شما به عنوان فعال بازار سرمایه چه پیشنهادی به آنها می‌دهید؟
اولا اعتماد از دست رفته مردم به بازار را برگردانند؛ در مراحل بعدی به نظرم برای واقعی‌تر شدن سهم آن را توسط کارشناسان سازمان قیمت گذاری کنند و با توجه به تجربه به دست آمده نگذاریم قیمت سهم بیش از ارزش واقعی آن رشد کند که قبلا هم بیان کردم برای جلوگیری از رشد قیمت سهم بیش از ارزش واقعی سازمان می‌تواند با کمک ناشر اجازه رشد بیش از حد به سهم را ندهد. اقدام دیگر افزایش سرمایه از محل‌های مختلف مانند افزایش سرمایه از محل صرف سهام، یا آورده نقدی و غیره که تاثیر زیادی در کاهش زیان سهامداران میشود. دولت به بورس کمک کند تا از محل افزایش سرمایه نمادهای موجود در بازار سرمایه از دست رفته مردم برگردد و مواظبت کند که داستان قبلی رخ ندهد.
سفته سفته بازی در سهام بازی چیست و سفته باز کیست ؟
سفته بازی یکی از واژه‌هایی است که در ادبیات اقتصادی عامه مردم ما، به عنوان واژه ای با بار معنایی منفی رواج پیدا کرده است.
به گزارش جام جم آنلاین به نقل از بورسینس ، گاهی اوقات ممکن است در نشریات، سفته بازی در سهام مقاله‌ها و تحلیل‌هایی را مشاهده کنیم که از سفته بازها به شکلی بسیار منفی و در حد قاچاقچی یا تروریست اقتصادی نام می‌برند.
البته واقعیت هم این است که اگر سفته بازی در یک بازار مالی و اقتصادی به شکل گسترده رایج شود و از سوی دیگر سفته بازها در یک بازار مالی، به گروهی خاص با دارایی‌های خاص یا امتیازهای خاص محدود شوند، سفته بازی ممکن است به سلامت آن بازار لطمه جدی وارد کند
سفته‌بازی چیست؟
بهتر است با مفهوم کلی سفته باز و سفته بازی آشنا باشیم تا این واژه (یا صفت) را به شکل دقیق‌تری به کار بگیریم.
در ساده‌ترین تعریف، سفته بازی یا Speculation را به این صورت تعریف می‌کنند:
وارد شدن به تعاملات مالی پرریسک به منظور سود بردن از نوسانات ارزش یک کالا یا خدمت، سفته بازی نامیده میشود.
گاهی در زبان فارسی – البته با کمی قربانی کردن از مفهوم دقیق این کلمه – به کسانی که سفته بازی می‌کنند، نوسان گیر هم گفته میشود.
در تعریفی مفصل تر میتوان اینگه گفت که : سفته‌بازی، انجام معاملات اقتصادی ریسک‌دار، به منظور حصول سود از نوسانات کوتاه یا میان مدت، در ارزش بازاری کالای تجاری چون روشی اقتصادی، بجای سعی برای حصول سود از روش‌های اقتصادی اصولی می‌باشد.
سفته‌باز کیست؟
سفته باز، فردی است که ابزار مشتقه (derivatives، قرارداد یا اوراقی که ارزش آن، به ارزش اوراق بهادار، کالا، شِمش یا ارز اصلی وابسته است و هیچ‌‌گونه ارزش مستقلی ندارد)، کالا، اوراق قرضه، سهام یا ارز را با ریسکی بالاتر از حد معمول، در ازای به‌دست آوردن سودی فراتر از انتظار، معامله میکند. سفته بازها ریسک‌های بالایی را به‌ویژه در ارتباط با پیش‌بینی تغییرات قیمت در آینده می‌پذیرند و امیدوارند که با انجام این ریسک‌ها، سریعا به سودهای بالایی دست یابند.
معمولا سفته بازان سرمایه‌گذارانی ریسک‌پذیر و پیچیده هستند که در بازارهایی که در آن معامله می‌کنند، تخصص دارند. آنها معمولا سرمایه‌گذاری‌های اهرمی مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله را انجام می‌دهند. از این رو به این سرمایه‌گذاران، سفته باز گفته میشود که آنها سعی می‌کنند تا تغییرات قیمت را در بخش‌های بی‌ثبات‌تر بازار پیش‌بینی کنند و باور دارند یا فکر می‌کنند که سود بالایی به‌دست خواهند آورد، حتی اگر شاخص‌های بازار، خلاف آن را نشان دهد. سفته بازها معمولا در چارچوب زمانی کوتاه‌تری نسبت به سرمایه‌گذاران دیگر، عمل می‌کنند.
دیدگاه‌های متفاوت در مورد سفته‌بازی
گاهی اوقات، سرمایه گذار و سفته باز را از نظر افق زمانی تصمیم گیری، با یکدیگر مقایسه می‌کنند. از این دیدگاه، کسی که مثلاً خانه‌ای را خریده و آن را خالی و بدون استفاده نگه داشته و سالها بعد فروخته است، سرمایه گذار و کسی را که خانه ای را به خاطر قیمت مناسب و ارزان آن (مثلاً به دلیل نیاز مالک خانه به نقدینگی) خریداری میکند و طی روزها یا ماه‌های آتی آن را به فرد دیگری می‌فروشند، سفته باز گفته میشود.
گاهی اوقات، سرمایه گذار و سفته باز را از نظر میزان ریسکی که معاملات خود می‌پذیرند، مقایسه می‌کنند. سرمایه گذار را کسی می‌دانند که محافظه کارانه تصمیم گرفته یا ریسک معقول انجام میدهد و سفته بازی را رفتار کسی می‌دانند که وارد ریسک‌های بزرگ قمارگونه میشود. در این تعریف، فردی که در حوزه‌ی بازرگانی فعالیت میکند، اگر با هدف کاهش ریسک معاملات خود، پس از اعلام قیمت به مشتری، ارز سفته بازی در سهام مورد نیاز معامله خود را تامین کند، تصمیم او از جنس سرمایه گذاری محسوب میشود. بازرگان، با این کار، اطمینان حاصل میکند که به دلیل تغییر ناگهانی ارزش پول، دچار زیان نخواهد شد. البته طبیعی است که بر خلاف برخی از همکاران خود، با نوسان قیمت ارز، سود مضاعف هم کسب نخواهد کرد.
اما کسی که بر اساس شنیده‌های خود، بر این باور است که احتمال دارد ارزش ریال مثلاً در هفته‌ای آینده بیست درصد کاهش پیدا کند و سرمایه‌ی قابل توجهی را – به امید کسب سود – به دلار یا یورو تبدیل میکند، سفته باز در نظر گرفته میشود.
برخی منابع رسمی، سفته بازی را کسب سود از طریق تلاش برای پیش بینی نوسان قیمت تعریف می‌کنند و تاکید می‌کنند که وجود سفته بازی در حد معقول، برای فعالیت هر بازار ضروری است. اما شکل افراطی آن می‌تواند به مکانیزمهای بازار آسیب بزند.
بازارها، درست مانند یک اکوسیستم هستند و هر یک از این نقش‌ها، در صورتی که به شکل متعادل و منطقی آن ایفا شوند، می‌توانند ضامن سلامت و بقاء بازار باشند.
اما خوب است به خاطر داشته باشیم که شکل متعادل سفته بازی به تعدیل عرضه و تقاضا و تامین نقدینگی کمک کرده و شکل نامطلوب آن، به ایجاد نارضایتی در معامله کنندگان و سرمایه گذاران و همینطور ایجاد حباب در قیمت‌ها و نوسانات شدید قیمت‌ها (Market Volatility) منجر میشود.
در چه سهم‌هایی سفته بازی می شود؟
سفته بازی عمدتا در سهم هایی اتفاق می افتد که از لحاظ بنیادی خوب هستند. در واقع سهم های گمنام مورد سفته بازی قرار نمی گیرند. سهم هایی که بنیاد خوبی دارند و به هر دلیل مدت کوتاهی متروکه بوده اند، برای سفته بازان جذابیت دارند.
سفته بازی (Speculation)
در دنیای امور مالی، سفته‌بازی (speculation) یا معاملات سفته‌بازی به انجام یک تراکنش مالی اطلاق میشود که ریسک قابل‌توجهی دارد، اما همچنین امکان سود قابل توجه یا ارزش عمده را نیز در بر دارد. در سفته بازی، خطر زیان بیشتر از احتمال یک سود قابل توجه یا جبران خسارت است.
سفته بازی چیست؟
در دنیای امور مالی، سفته‌بازی (speculation) یا معاملات سفته‌بازی به انجام یک تراکنش مالی اطلاق میشود که ریسک قابل‌توجهی دارد، اما همچنین امکان سود قابل توجه یا ارزش عمده را نیز در بر دارد. در سفته بازی، خطر زیان بیشتر از احتمال یک سود قابل توجه یا جبران خسارت است.
سرمایه‌گذاری که یک سرمایه گذاری پرخطر انجام میدهد احتمالاً بر نوسانات قیمت متمرکز است. ریسک مرتبط با سرمایه گذاری زیاد است، اما سرمایه گذار معمولاً نسبت به سرمایه گذاری بلندمدت بیشتر نگران ایجاد سود بر اساس تغییرات ارزش بازار است. زمانی که سرمایه گذاری سفته بازانه شامل خرید ارز خارجی باشد، به آن سفته بازی سفته بازی در سهام ارزی می گویند. در این سناریو، بر خلاف سرمایه‌گذاری که ارزی را برای پرداخت هزینه واردات یا تامین مالی سرمایه‌گذاری خارجی خریداری میکند، یک سرمایه‌گذار ارز را خریداری میکند تا بعداً آن ارز را با افزایش نرخ بفروشد.
بدون احتمال دستاوردهای قابل توجه، انگیزه کمی برای مشارکت در سفته بازی وجود خواهد داشت. گاهی اوقات ممکن است تمایز بین سفته بازی و سرمایه گذاری ساده دشوار باشد، و معامله گر را وادار می کند تا احتمال وابسته بودن سفته بازی یا سرمایه گذاری به عواملی که ماهیت دارایی، مدت زمان مورد انتظار دوره نگهداری و یا میزان اهرم اعمال شده در ریسک را اندازه گیری می کند، بررسی کند.
چگونه عمل می کند؟
به عنوان مثال، املاک و مستغلات می تواند در هنگام خرید ملک به قصد اجاره آن، مرز بین سرمایه گذاری و سفته بازی را محو کند. این پروسه سرمایه گذاری توصیف میشود، اما خرید آپارتمان های متعدد با حداقل پیش پرداخت به منظور فروش سریع آنها با سود، بدون شک به عنوان سفته بازی تلقی می شود.
سفته بازان می توانند نقدینگی بازار را فراهم کنند و اسپرد شکاف قیمتی خرید و فروش را محدود کنند و همچنین تولیدکنندگان را قادر می سازند تا ریسک قیمت را به طور موثر پوشش دهند. فروش استقراضی سفته بازانه همچنین ممکن است روند صعودی مهار نشدنی را کنترل کند و از شکل گیری حباب های قیمت دارایی جلوگیری کند.
صندوق های سرمایه گذاری مشترک و صندوق های تامینی اغلب در بازارهای ارز خارجی و همچنین بازارهای اوراق قرضه و سهام، درگیر سفته بازی می شوند.
نکات مهم
- سفته بازی به عمل انجام یک تراکنش مالی اشاره دارد که ریسک قابل توجهی دارد، اما همچنان انتظار یک سود قابل توجه را نیز در بر دارد.
- بدون احتمال دستاوردهای قابل توجه، انگیزه کمی برای مشارکت در سفته بازیان وجود خواهد داشت.
- در نظر بگیرید که آیا سفته بازی به ماهیت دارایی، مدت مورد انتظار دوره نگهداری و/یا مقدار اهرم اعمال شده بستگی دارد یا خیر.
سفته بازی و بازار فارکس
بازارهای فارکس بالاترین حجم کل و ارزش دلاری جهان را دارند، با تخمین 6.6 تریلیون دلار در روز که بین خریداران و فروشندگان مبادله میشوند. این بازار در سراسر جهان به مدت 24 ساعت در روز معامله می شود در حالی که با استفاده از پلت فرم های معاملات الکترونیکی پرسرعت می توان موقعیت ها را در چند ثانیه دریافت کرد و معکوس کرد.
تراکنش‌ها معمولاً دارای معاملات لحظه‌ای برای خرید و فروش جفت ارز، مانند EUR/USD (یورو- دلار آمریکا)، به منظور دریافت از طریق قراردادهای اختیار معامله یا مبادله ساده هستند. این بازار تحت تسلط مدیران دارایی و صندوق های تامینی با پرتفوی چند میلیارد دلاری است. سفته‌بازی در بازارهای فارکس می‌تواند به سختی از شیوه‌های پوشش ریسک معمولی متمایز شود. پوشش ریسک زمانی اجرا میشود که یک شرکت یا مؤسسه مالی برای محافظت در برابر حرکات بازار، ارزی را می‌خرد یا می‌فروشد.
به عنوان مثال، فروش ارز خارجی مربوط به خرید اوراق قرضه می تواند به عنوان پوششی از ارزش اوراق قرضه یا سفته بازی رایج در نظر گرفته شود. این روابط می تواند زمانی پیچیده شود که بخواهیم تشخیص دهیم یک ارز چندین بار خریداری و فروخته شده است در حالی که صندوق مالک اوراق قرضه بنیادی است.
سفته بازی و بازار اوراق قرضه
ارزش بازار اوراق قرضه جهانی بیش از 100 تریلیون دلار است که تقریباً 40 تریلیون دلار آن متعلق به ایالات متحده است و این دارایی ها ممکن است شامل بدهی های صادر شده توسط دولت ها و شرکت های چند ملیتی باشد. قیمت دارایی ها می تواند نوسانات زیادی داشته باشد و به شدت تحت تاثیر حرکت نرخ بهره و همچنین عدم قطعیت های سیاسی و اقتصادی است. بزرگترین بازار واحد جهان اوراق خزانه ایالات متحده را معامله می کند، که قیمت ها در آن بستر اغلب بر اساس سفته بازی رایج است.
دیدگاه شما