ساختار جدید فرابورس ایران

۷۲۰ میلیون سهم بیمه زندگی کاریزما در ۱۳۰ ثانیه فروش رفت

پذیره‌نویسی بیمه زندگی کاریزما از صبح روز جاری در فرابورس آغاز شد و قرار بود حداکثر تا ۱۵ روز ادامه داشته‌باشد اما به دنبال استقبال بازار از این شرکت بیمه تخصصی تعداد ۷۲۰ میلیون سهم آن در ۱۳۰ ثانیه فروش رفت.

به گزارش چابک آنلاین به نقل از مدیریت ارتباطات فرابورس ایران، صبح روز جاری پذیره‌نویسی سهام در دست انتشار شرکت بیمه زندگی کاریزما در فرابورس آغاز شد که در 130 ثانیه تعداد 720 میلیون برگه سهام این شرکت بیمه‌ای فروخته‌شد.

پذیره‌نویسی بیمه زندگی کاریزما از صبح روز جاری در فرابورس آغاز شد و قرار بود حداکثر تا 15 روز ادامه داشته‌ باشد اما به دنبال استقبال بازار از این شرکت بیمه تخصصی، 720 میلیون سهم آن در 130 ثانیه فروش رفت.

گفتنی است نزدیک به چهار برابر حجم عرضه برای خرید برگه‌های سهام «کاریز» در پذیره‌نویسی تقاضا ثبت شد و بالغ بر 2 میلیارد و 712 هزار سرمایه‌گذار حقیقی و حقوقی در صف خرید این پذیره‌نویسی قرار گرفتند.

با توجه به استقبال گسترده بازار از پذیره‌نویسی «کاریز» تخصیص به کدهای متقاضی با اولویت بر زمان ثبت سفارش انجام شد و قیمت هر برگه پذیره‌نویسی این بیمه 500 ریال بود.

در همین رابطه روز گذشته عباس اسلامی نماینده هیات موسس بیمه زندگی کاریزما در نشست خبری گفته بود: پذیره‌نویسی شرکت بیمه ‌زندگی کاریزما با سرمایه 240 میلیارد تومان انجام خواهد شد و 70 درصد سرمایه توسط هیئت موسس تعهد شده‌است.

وی با اشاره به اینکه این بیمه درحوزه بیمه‌های زندگی فعالیت می‌کند، تاکید داشت: بیمه زندگی کاریزما سومین شرکت تخصصی در صنعت بیمه است، این ساختار تخصصی به مجموعه بیمه کاریزما اجازه می‌دهد در فعالیت‌ها و رشته‌های تخصصی متنوع فعالیت کند.

نماینده هیات موسس بیمه زندگی کاریزما با اشاره به اینکه پیش بینی می‌شود ساختار جدید و محصولات جدید این شرکت بیمه مورد استقبال شبکه فروش صنعت بیمه مواجه شود، گفت: در حال‌حاضر صندوق‌های بازنشستگی از راندمان خوبی برخوردار نیستند و این فرصتی برای بیمه زندگی کاریزما و سایر بیمه‌های تخصصی است تا خدماتی در سطح ملی به این صندوق‌ها ارائه کنند.

فرابورس

استقلال و پرسپولیس در بورس به زودی پذیرش می‌شوند

معاون پذیرش فرابورس ایران گفت: علت طولانی شدن فرآیند عرضه استقلال و پرسپولیس در فرابورس، کندی ساختار تصمیم‌گیری در این…

عرضه اولیه جدید در فرابورس قطعی شد

عرضه اولیه سهام «شرکت محصولات کاغذی لطیف» با نماد «لطیف» روز چهارشنبه (2 تیرماه) در فرابورس ایران انجام می‌شود.

کارشناسان اقتصادی خبر از روزهای خوش در بورس می‌دهند

بازار روی خوش ‌نشان داد؟

اولین روز کاری سال 1400 با سرخ‌پوشی آغاز شد و پس آن در خردادماه شاهد روند مثبت معاملات در بازار بودیم که این مثبت بودن…

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام‌کرد:

منابع بیشتر در اتاق انتظار واریز به صندوق تثبیت بازار سرمایه

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار به واریز منابع مالی به ساختار جدید فرابورس ایران صندوق تثبیت بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: در این مرحله معادل…

هجوم پول به سمت صنایعی که p/e پایینی دارند

کارشناس بازار سرمایه گفت: سهامداران p/e بازار سرمایه را همواره با سود بانکی مقایسه می‌کنند.

بورس در هفته آینده چگونه آغاز به کار می‌کند؟

یک کارشناس بازار سرمایه گفت: اوضاع شاخص در هفته آینده بستگی به حجم معاملات دارد، اما به نظر می‌رسد شاخص باتوجه به قرار…

نگاهی به عملکرد بازار های جهانی در هفته ای که گذشت

بیشتر بورس ها در هفته اخیر صعودی بوده اند.

بورس کف خود را شکست!

در ادامه روند نزولی بازار سرمایه شاخص کل بورس در هفته جاری به زیر یک میلیون و 100 هزار واحد رسید که این اتفاق برای…

چراغ قرمز رمز ارز‌ها روشن شد

پایان بازار ارزهای دیجیتال و شروع پر قدرت بورس

کارشناس بازار سرمایه گفت: اغلب سرمایه گذاران بدون آموزش وارد بازار رمز ارزها شده و طی چند هفته اخیر با ریزش بازار،…

صعود بورس ها در جهان

بیشتر شاخص های مهم بورسی جهان سبز شدند.

شاخص بورس همچنان بر مدار ساختار جدید فرابورس ایران صعود

شاخص کل در بازار بورس امروز (چهارشنبه، 22 اردیبهشت‌ماه) چهار ‌هزار و 463 واحد رشد داشت که در نهایت این شاخص به رقم یک…

ابهام در سرنوشت 30 میلیون سهام‌دار عدالت

انتخابات شرکت های سرمایه گذاری استانی درحالی به عنوان بزرگترین انتخابات اقتصادی کشور درحال برگزاری است که انتقادات…

دو سیگنال متفاوت از بورس/ سبزترین روز در بازار سهام 1400 به ثبت رسید

بازار سهام سبزترین روز در سال جدید را تجربه کرد و نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با افزایش 9/ 1درصدی تا یک‌میلیون و 179هزار…

آغاز بازارگردانی 3 نماد بورسی و فرابورسی از امروز

عملیات بازارگردانی شرکت‌های معدنی دماوند، پارس آریان و شیمیایی رنگین از امروز(شنبه) در بورس و فرابورس آغاز می‌شود.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار مطرح کرد:

جزئیاتی از بسته حمایتی بازار سرمایه/ 7 پیشنهاد سازمان بورس به منظور حمایت از بازار سرمایه به تصویب سران قوا رسید

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به نظر مساعد روسای محترم سه قوه در مورد بسته پیشنهادی سازمان بورس از تایید…

تعریف بازار فرابورس چیست؟

تا قبل از فرابورس تنها سهام شرکت‌هایی امکان معامله در بازار سرمایه را داشتند که در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته می‌شد و اگر شرکتی نمی‌‌توانست شرایط پذیرش در بورس را اتخاذ کند، امکان عرضه سهام خود را نداشت. استقبال عمده شرکت‌ها برای حضور در بازار سرمایه فرایندی را پدید آورد که فرابورس ایجاد شود. شرایط پذیرش در فرابورس بسیار ساده‌ است و شرکت‌ها به راحتی می‌توانند در این نهاد پذیرش شوند تا سرمایه‌گذاران در فرابورس نیز به معامله سهام بپردازند. اگر سوال شما این است که فرابورس چیست؟ با ما همراه باشید تا در ادامه این مبحث به بررسی فرابورس بپردازیم و مزایای پذیرش شرکت‌ها در فرابورس را برای شما شرح دهیم.

فرابورس چیست؟

بازار فرابورس دومین بازار سرمایه کشور است که در سال 1387 با مجوز شورای عالی بورس شکل گرفت و با ساختار و سازوکاری مشابه بورس اما با شرایط پذیرش ساده‌تر شرکت‌ها شروع به فعالیت کرد. در تعریف، بازار فرابورس (Over The Counter) بازاری است که در آن سهام شرکت‌هایی که شفافیت کافی یا وضعیت سودآوری مناسب ندارند به صورت توافقی میان خریدار و فروشنده معامله می‌شوند.

همچنین سازمان بورس نظارت محدودتری بر معاملات فرابورس دارد اما با این حال قوانینی برای جلوگیری از کلاهبرداری‌ها در این بازار حکمفرما است تا معامله شرکت‌هایی که شرایط لازم برای ورود به بورس را ندارند در این بازار انجام شود.

در حقیقت بازار فرابورس بازاری منعطف و در عین حال تحت نظارت دقیق سازمان بورس و اوراق بهادار است. معامله در فرابورس نیز مانند بورس با مکانیزم عرضه و تقاضا و به صورت معامله برخط صورت می‌گیرد. روزانه تعداد قابل توجهی اوراق بدهی در فرابورس ایران معامله می‌شوند که آن را به یک بورس کامل تبدیل کرده است.

بازار فرابورس برای عرضه و انتقال اوراق بهادار، هفت بازار با نام‌های بازار یک، بازار دو، بازار سه (عرضه)، بازار ابزار نوین مالی، بازار پایه و بازار شرکت‌های کوچک و متوسط دارد که در این میان، بازار یک، دو، سوم و پایه از دیگر بازارهای فرابورس رایج‌تر‌ هستند.

همچنین برای معامله در فرابورس همانند بورس باید در ابتدا در یک کارگزاری ثبت نام و کد بورسی دریافت کنید تا پس از آن در هر کجای دنیا که باشید با اتصال به شبکه اینترنت، به خرید و فروش سهام شرکت‌های فرابورسی بپردازید. اما مطلب دیگری که در ادامه به آن می‌پردازیم این است که تفاوت بورس و فرابورس چیست؟

تفاوت بورس و فرابورس چیست؟

گفتیم که سازوکار فرابورس مانند بورس است و فرابورس نیز مکانی برای خرید و فروش و معاملات سهام و سایر اوراق بهادار است که این معاملات بر اساس فرآیند عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

اما نکته قابل ذکر این است که پذیرش شرکت‌ها در فرابورس راحت‌تر است و قوانین سخت‌گیرانه کمتری برای نمادهای پذیرفته شده در تابلوهای فرابورس وجود دارد. تفاوت دیگر این است که ریسک سرمایه‌گذاری در نمادهای حاضر در فرابورس بیشتر از نمادهای حاضر در بورس است.

چرا که سطح نظارت در فرابورس نسبت به بورس کمتر است و در طول یک سال مالی شرکت‌های بورسی برای شفافیت بیشتر موظفند تعداد گزارش‌های بیشتری را منتشر کنند. و دلیل این که در بازار فرابورس شفافیت کمتری وجود دارد در نتیجه ریسک سرمایه‌گذاری در آن بیشتر است.

می‌توان مهمترین وظیفه فرابورس ایران را ساماندهی و هدایت طیف وسیعی از بنگاه‌های اقتصادی به منظور تامین مالی از طریق بازار سرمایه دانست و به همین دلیل است که فرآیند پذیرش شرکت‌ها و شرایط احراز آن‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن امکان‌پذیر است.

انواع بازارها در فرابورس ایران

معاملات در فرابورس بسته به نوع آن در بازار اول، دوم، سوم و چهارم انجام می‌شوند که در ادامه به شرح کامل این بازارها خواهیم پرداخت.

بازار اول فرابورس

در بازار اول فرابورس، سهام شرکت‌ها و همچنین واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری با نام پذیرش و معامله می‌شود. نوسان سهام در این بازار ۵ درصد بدون حجم مبنا در نظر گرفته شده است. شرکت‌هایی در بازار اول فرابورس امکان معامله را دارند که آخرین سرمایه ثبت شده آن‌ها حداقل یک میلیارد تومان باشد و حداقل یکسال از زمان بهره‌برداری آن‌ها گذشته و زیان انباشته نداشته باشند. همچنین اعضای هیات مدیره و مدیرعامل آن‌ها سابقه محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی موثر طبق قوانین و مقررات حاکم بر بازار اوراق بهادار نداشته باشند.

بازار دوم فرابورس

در بازار دوم فرابورس نیز سهام شرکت‌های سهام عام پذیرفته می‌شود اما شرایط پذیرش در بازار دوم فرابورس نسبت به بازار اول راحت‌تر و منعطف‌تر است. در حقیقت در این بازار سهام شرکت‌های زیان‌ده، تازه تاسیس، شرکت‌های سهامی خاص که قصد اجرای افزایش سرمایه و تبدیل به سهامی عام را دارند و شرکت‌های کوچک نیز پذیرفته می‌شود.

در این بازار لازم است آخرین سرمایه ثبت‌شده شرکت‌ها حداقل یک میلیارد ریال باشد و مشمول ماده ۱۴۱ لایحه قانونی اصلاح قیمتی قانون تجارت نباشند، حداقل 5 درصد از سهام ثبت‌شده آن شناور باشد و همچنین اعضای هیات مدیره و مدیرعامل شرکت سابقه محکومیت قطعی کیفری نداشته باشند.

بازار سوم فرابورس ( بازار عرضه)

بازار سوم فرابورس که به بازار عرضه نیز معروف است بازاری برای عرضه تمامی معاملات عمده اوراق بهاداری است که امکان یا شرایط پذیرش در فرابورس را ندارند. در بازار عرضه فرابورس بلوک‌های سهام شرکت‌های سهامی اعم از عام، خاص، تعاونی و … همچنین سهام ناشی از افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام، پذیره‌نویسی سهام و اوراق مشارکت، پذیره نویسی گواهی سپرده سرمایه‌گذاری بانک‌ها، املاک و مستغلات، امتیاز بهره‌برداری و حق ثبت اختراعات در قالب سهام شرکت‌های سهامی خاص نیز می‌توانند مورد معامله قرار بگیرند.

علاوه بر این موارد در بازار سوم فرابورس پذیره‌نویسی انواع اوراق بهادار از جمله پذیره‌نویسی شرکت‌های سهامی عام در شرف تاسیس نیز انجام می‌شود. برای عرضه فرآیند پذیرشی در کار نیست و این موضوع با انجام تشریفات اداری در فرابورس، امکان‌پذیر است.

بازار چهارم فرابورس ( اوراق مشارکت)

در بازار چهارم فرابورس که به بازار اوراق مشارکت شناخته می‌شود انواع اوراق با درآمد تضمین‌شده از جمله اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و… پذیرش می‌شوند اما به شرط آن که حداقل سه ماه تا سر رسید آن‌ها باقی مانده باشد و بعد از پذیرش، معاملات دست دوم آن‌ها منحصرا از طریق فرابورس انجام شود. در واقع امکان صدور اوراق مشارکت شرکتی و اوراق مشارکت قابل تعویض سهام در این بازار امکان‌پذیر است.

مزایای پذیرش در فرابورس چیست؟

با ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه، چه بورس و چه فرابورس، بسیاری از مصرف‌کنندگان و خریدارن کالا با خدمات شرکت‌ها آشنا می‌شوند. علاوه بر این فرابورس مزایای متعددی برای شرکت‌های پذیرفته شده خود فراهم کرده است که در ادامه مهمترین آن‌ها را بیان می‌کنیم.

تامین مالی آسان و ارزان

مهمترین کارکرد بازار سرمایه جمع‌آوری پس‌اندازهای کوچک مردم و هدایت آن به سمت اجرای طرح‌های بزرگ اقتصادی است. در این راستا شرکت‌ها برای تامین منابع مالی خود و به جای روی آوردن به وام‌های بانکی، می‌توانند با شرایطی آسان‌تر از طریق بورس یا فرابورس اقدام کنند و با این کار در پیشبرد اهداف خود گامی موثر و مفید بردارند. در نتیجه مهمترین مزیت پذیرش شرکتی در بورس یا فرابورس همین مساله تامین مالی است.

معافیت مالیاتی

نکته حائز اهمیت بعدی این است که با پذیرش در فرابورس شرکت‌ها از معافیت‌های مالیاتی بهره‌مند می‌شوند. چرا که بر اساس قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به شرکت‌های پذیرش شده در فرابورس مزایای مالیاتی قابل توجهی داده خواهد شد. معافیت مالیاتی شرکت‌ها به این صورت است که 5 درصد از مالیات بر درآمد شرکت‌هایی که سهام آن‌ها برای معامله در بازار فرابورس پذیرفته می‌شود از زمان پذیرش تا سالی که از فهرست شرکت‌های پذیرش شده در این بورس‌ها یا بازارها حذف نشده‌ است، با تایید سازمان بورس بخشیده می‌شود.

علاوه بر این معادل دو برابر معافیت مالیاتی برای سهام شرکت‌هایی که در بازارهای خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته شده و در پایان دوره مالی حداقل 20 درصد سهام شناور آزاد دارند در نظر گرفته شده است.

موضوع مالیاتی دیگر این است که از هر نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام شرکت‌ها، مالیات مقطوعی به اندازه نیم درصد ارزش فروش سهام و حق تقدم سهام وصول خواهد شد. در نتیجه از این بابت وجه دیگری به عنوان مالیات بر درآمد نقل و انتقال سهام و مالیات بر ارزش افزوده خرید و فروش مطالبه نمی‌شود.

سخن آخر

در این مطلب به سوال فرابورس چیست؟ پاسخ دادیم و آن را دومین بازار سرمایه کشور و مکانی برای خرید و فروش و معاملات سهام و سایر اوراق بهادار نام بردیم. معاملات فرابورس در چهار بازار اول، دوم، بازار عرضه و بازار اوراق مشارکت انجام می‌شود که هرکدام شرایط خاص خود را برای پذیرش شرکت‌ها و انجام معاملات سهام دارند.

انواع بازارهای مالی، شناخت و کارکردهای آن

ممکن است با شنیدن نام بازار، ذهنتان به سمت مکان‌هایی برود که برای معامله باید در آن حضور داشته باشید تا بتوانید چیزی را مبادله کنید. از بازار تره‌بار گرفته تا بازار سکه و طلا. در ادامه قصد معرفی بازارهایی را داریم که برای خرید و فروش در آن، نیازی به حضور فیزیکی نیست.

بازارهای مالی چه هستند؟

بازارهای مالی (Financial Markets) بازارهایی هستند که در آن‌ها معامله‌گران، دست به خرید و فروش دارایی‌های مالی می‌زنند. دارایی‌هایی نظیر اوراق‌بهادار، طلا، سهام، کالا و. در این بازارها معامله می‌شوند. قیمت معاملات در این بازارها بر اساس فرایند عرضه و تقاضا مشخص می‌شود.

بازارهای مالی، یک سیستم باز و منظم ایجاد می‌کنند، تا شرکت‌ها بتوانند به سرمایه مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. این بازارها برای عملکرد صحیح اقتصادهای سرمایه‌داری بسیار حیاتی هستند. به‌طور کلی بازارهای مالی شرایطی را ایجاد می‌کنند تا بین افراد با مازاد منابع و کسانی که با کمبود منابع مالی مواجه هستند، یک ارتباطی شکل گیرد.

زمانی که حرف از بازارهای مالی می‌شود، بیشتر افراد ذهنشان تنها به‌سمت بورس اوراق بهادار متمایل می‌شود. در حالی که بازارهای مالی مختلف، با اهداف متفاوتی وجود دارد که اکثر افراد با آن‌ها آشنا نیستند. بازارهایی مانند بورس کالا، بازار طلا، بازار مسکن و. نمونه‌ای از این بازارها هستند. در این مقاله سعی بر آن است که شما را با برخی از این بازارها آشنا کنیم.

کارکردهای بازار مالی

یکی از کارکردهای بازارهای مالی قیمت‌یابی (Price Discovery process) است. یعنی با توجه به اطلاعاتی که در بازار وجود دارد و بر‌اساس قیمت عرضه و تقاضای موجود، قیمت اوراق بهادار تعیین می‌شود.

هر چه بازار کاراتر باشد، قیمت اوراق بهادار صحیح‌تر تعیین می‌شود، یعنی قیمت ورقه بهادار به قیمت واقعی آن نزدیک‌تر می‌شود.

هر چه بازار کاراتر باشد قیمت اوراق بهادار درست‌تر تعیین می‌شود، یعنی قیمت ورقه بهادار به قیمت واقعی آن نزدیک‌تر می‌شود. علاوه‌بر کارایی بازار، هر‌چه شرایط رقابت کامل در بازار بیشتر فراهم باشد (یعنی تمامی اطلاعات در دسترس عموم قرار داشته باشند و تعداد زیادی معامله‌گر در بازار حضور داشته باشند) قیمت اوراق بهادار بهتر و نزدیک‌تر به قیمت واقعی آن مشخص می‌شوند.

کمک به فرآیند تشکیل و تخصیص سرمایه از دیگر مزایای این بازارها هستند. بازارهای مالی منجر‌به انتقال پول‌های اضافی و بلا‌استفاده سرمایه‌گذاران خرد و کلان به بخش‌هایی از صنایع و خدمات که مستعد رشد هستند و یک مزیت نسبی نسبت به دیگر صنایع دارند، می‌شوند. همچنین این بازار باعث می‌شود که ریسک، بین متقاضیان و دارندگان وجوه تقسیم شود.

در شکل زیر طبقه‌بندی‌های مختلف از بازار‌های مالی را می‌بینید.

تقسیم‌بندی بازارهای مالی

تقسیم‌بندی بازارهای مالی

بازارهای مالی را می‌توان بر‌اساس حق مالی، سررسید ابزار مورد معامله، ساختار سازمانی و زمان واگذاری آن‌ها به چهار طبقه دسته‌بندی کرد.

بازارهای مالی بر‌اساس حق مالی

بازارهای مالی بر‌اساس حق مالی به دو دسته‌ی بازار بدهی و بازار سهام تقسیم می‌شوند.

بازار بدهی

بازار بدهی، بازاری است که در آن مطالبات ثابت یا ابزارهای بدهی مثل اوراق قرضه معامله می‌شوند.

بازار سهام

بازاری است که در آن سرمایه‌گذاران به مبادله سهام می‌پردازند.

بازار مالی بر‌اساس سررسید ابزار مورد معامله

بازارها بر‌اساس سر‌رسید ابزار قابل معامله به دو دسته بازار پول و سرمایه تقسیم می‌شوند.

بازار پول (Money Market)

بازار پول، بازاری است که در آن اوراق بهادار با سررسید کمتر از یک سال معامله می‌شوند. در این بازار سرعت نقد‌شوندگی بسیار بالا است. نرخ بهره در بازار پول متناسب با مدت زمان نگهداری اوراق بهادار است. یعنی هر‌چه مدت زمان نگهداری اوراق بهادار بیشتر باشد، نرخ بهره هم افزایش پیدا می‌کند. نرخ بهره بازار پول به دلیل کوتاه‌تر بودن مدت زمان سررسید، کمتر از نرخ بهره بازار سرمایه است. همچنین در این بازار ریسک عدم پرداخت پایین است.

اوراقی مانند اوراق خزانه (اوراق بهادار کوتاه‌مدت با سررسید 3 ماه تا یک سال) و اوراق تجاری شرکت‌ها (اوراق با سررسید 270 روز یا کمتر)، نمونه‌ای از اوراق قابل معامله در بازار پول هستند. از نهادهای مالی مختلف این بازار می‌توان بانک‌های تجاری و واسطه‌های مالی و. را نام برد. برای آشنایی بیشتر با نهادهای مالی می‌توانید به مقاله آشنایی با نهادهای مالی مراجعه کنید.

بازار سرمایه (Capital Market)

در بازار سرمایه اوراق بهادار با سر‌رسید بیشتر از یک ‌سال مورد معامله قرار می‌گیرند. اوراقی نظیر اوراق قرضه بلند‌مدت و سهام از جمله اوراق قابل معامله در این بازار هستند. به‌طور کلی این بازار هدایت و تخصیص منابع اقتصادی را تسهیل می‌کند.

بازار سرمایه ابزارهای قابل معامله در خود را از لحاظ چرخه عمرشان در دو بازار مختلف در خود جای داده است.

بازار اولیه (Primary Market)

بازار اولیه، بازاری است که اوراق بهادار برای اولین بار در آن عرضه و مبادله می‌شوند. به‌طور کلی می‌توان گفت که تشکیل سرمایه در بازار اولیه اتفاق می‌افتد.

بازار ثانویه (Secondary Market)

بعد از این‌که اوراق بهادار برای اولین بار (مثل عرضه‌های اولیه) در بازار اولیه مورد معامله قرار گرفتند، وارد بازار ثانویه می‌شوند. بازار ثانویه این امکان را فراهم می‌آورد تا اوراقی که قبلا در بازار اولیه معامله شدند، دوباره قابلیت معامله داشته باشند و دارندگان آن‌ها نگرانی از جهت خرید یا فروش اوراق نداشته باشند.تعداد دفعات انجام معامله در بازار ثانویه محدودیتی ندارد. بازار بورس نمونه‌ای از بازارهای ثانویه سازمان‌یافته است.

قیمت اوراق بهادار (مثل سهام) در بازار ثانویه، عملکرد مدیریت شرکت را نشان می‌دهد. اگر قیمت سهامی بالا رود، نشانگر عملکرد خوب واحد مدیریت است که در نهایت منجر‌به افزایش سرمایه و ثروت سهامدارانش می‌شود.

بازار ثانویه می‌تواند به شکل‌های زیر نیز وجود داشته باشد.

بازار مذاکره یا حراج (Auction Market)

در این بازار خریداران و فروشندگان و یا کارگزاران آن‌ها به‌طور مستقیم با هم معامله می‌کنند. معامله زمانی در این بازار انجام می‌شود که بالاترین قیمتی که برای خرید سهم پیشنهاد شده با پایین‌ترین قیمتی که یک شخص حاضر است سهام خود را به‌ فروش برساند، برابر باشند.

بازار کارگزاری (Broker Market)

اگر به تعداد کافی خریدار و فروشنده در بازار مزایده وجود نداشته باشد، معامله‌گران به یک کارگزار مراجعه می‌کنند. کارگزار با دریافت حق کمیسیون، طرف معامله‌ای که حاضر به خرید یا فروش سهامش متناسب با شرایط شما باشد را پیدا می‌کند و از این طریق معامله انجام می‌شود.

بازار دلالی (Dealer Market)

افرادی در بازار وجود دارند که حاضر به پذیرش ریسک ناشی از نوسانات قیمت‌ها هستند. این افراد از تغییرات قیمت در بازار استفاده می‌کنند. نوسان‌گیر‌ها را می‌توان از جمله فعالان این بازار دانست.

بازارهای مالی بر‌اساس ساختار سازمانی

همان‌طور که در جدول بالا می‌بینید. بازارهای مالی از لحاظ قانون‌مندی، نظم و ساختار سازمانی به چهار دسته تقسیم می‌شوند.

بازارهای رسمی

بورس اوراق بهادار از بازارهای رسمی سازمان‌یافته است که شامل تسهیلات فیزیکی مشهود است. قوانین و شرایط سخت‌گیرانه‌ای برای شرکت‌هایی که وارد بورس می‌شوند اعمال می‌شود. این شرکت‌ها از لحاظ میزان نقدینگی، شفافیت اطلاعات و. بررسی می‌شوند. به‌طور کلی ریسک شرکت‌های فعال در بورس کمتر از سایر بازارها نظیر فرابورس است. عمده‌ترین اعضای فعال در بورس ایران، عبارت‌اند از: کارگزاران، معامله‌گران و بازارسازان

به این بازار، بازار اول نیز گفته می‌شود و معاملات مربوط به شرکت‌های بورسی در آن انجام می‌شود.

بازار خارج از بورس (Over The Counter)

بازار خارج از بورس (OTC) که به آن بازار مبتنی بر چانه‌زنی نیز می‌گویند، بازاری است که در آن معامله بر روی اوراق بهادار شرکت‌هایی که در بورس پذیرفته نشده‌اند انجام می‌شود. این بازار دارای یک مکان فیزیکی نیست و شرایط آسان‌تری برای ورود به آن نسبت به بازارهای رسمی وجود دارد.

در ایران بازار فرابورس معادل بازار خارج از بورس است و تنها تفاوتی که در آن‌ها وجود دارد این است که بازار فرابورس دارای یک مکان فیزیکی است. به این بازار می‌توان بازار دوم نیز گفت.

بازار سوم

شامل کلیه بازارهای خارج از بورس است. در این بازار کلیه اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس، در خارج از بورس مورد معامله قرار می‌گیرند. معمولا سازمان‌ها و موسسات بزرگ سرمایه‌گذاری در این بازار به معامله اوراق بهادار می‌پردازند. یکی از دلایل این کار می‌تواند به خاطر حق کمیسیون و کارمزد کمتری که این بازار دارد، باشد.

بازار چهارم

در بازار چهارم معمولا سازمان‌هایی که قصد انجام معاملات خیلی بزرگ دارند، فعالیت می‌کنند. در این بازار برای این‌که کارمزدی پرداخت نشود، طرفین معمولا به‌طور مستقیم و بدون دخالت کارگزار دست به معامله می‌زنند. نوعی سیستم کامپیوتری وجود دارد که موسسات با استفاده از آن می‌توانند مقادیر زیادی از اوراق بهادار و یا سهام را بدون وجود هیچ واسطه‌ای خرید و فروش کنند. معمولا معاملات عمده و بلوکی در این بازار انجام می‌شود.

بازارهای مالی بر‌اساس زمان واگذاری

در آخرین تقسیم‌بندی می‌توان بازار را از نظر زمان واگذاری به دو دسته بازار آتی و بازار نقدی تقسیم‌بندی کرد.

بازار آتی (future market)

بازاری است که اوراق مشتقه در آن مورد معامله قرار می‌گیرند. به‌همین دلیل به این بازار، بازار اوراق مشتقه نیز می‌گویند. اوراق مشتقه، قراردادی است که طی آن دارنده‌اش را موظف یا مختار می‌کند تا در یک تاریخ معین در آینده، دارایی را بخرد و یا بفروشد. قراردادهای مالی و اختیار معامله از اوراق مشتقه هستند که در مقالات بعد راجع‌به آن‌ها صحبت خواهیم کرد.

بازار نقدی (Spot market)

بازاری است که در آن به محض انجام شدن معامله، تمام مبادلات مالی نیز در همان لحظه اتفاق می‌افتد. یعنی به طور آنی پس از پرداخت مبلغ توسط خریدار، مالکیت آن کالا یا اوراق‌بهادار به خریدار منتقل می‌شود.

بورس کالای ایران

علاوه‌بر بورس اوراق بهادار، بورس کالا نیز در ایران وجود. در بورس کالای ایران، محصولاتی نظیر زعفران، زیره سبز و پسته معامله می‌شوند. این معاملات به‌صورت قرار داد آتی بسته می‌شوند. به‌طور کلی می‌توان گفت بازار آتی یکی از بخش‌های بورس کالا است. قرار داد آتیِ کالا به این صورت است که دو طرف معامله (خریدار و فروشنده) قراردادی تنظیم می‌کنند که طی آن یک کالای خاص، با قیمتی مشخص، در تاریخ معینی در آینده، توسط فروشنده در اختیار خریدار قرار بگیرد. با استفاده از این قرار داد می‌توان ریسک تغییرات قیمت انواع کالا‌ها را پوشش داد.

خرید طلا در بورس کالا

اختصاص بخشی از سپرده‌ی خود به طلا، می‌تواند ریسک سبد سرمایه‌گذاری (پرتفوی) شما را کاهش بدهد. با خرید طلا به این صورت و نه به صورت حضوری، ریسک خرید و نگهداری طلا به حداقل می‌رسد. برای خرید طلا در بورس از سه روش می‌توان استفاده کرد. یکی از این روش‌ها استفاده از صندوق‌های طلا است. علاوه بر آن از طریق گواهی سپرده سکه طلا نیز می‌توان اقدام به خرید طلا کرد. برای خرید شمش طلا می‌توان به بازار فیزیکی بورس کالا مراجعه کرد. در مقالات آینده راجع‌به بورس کالای ایران و خرید طلا و شمش، توضیح داده خواهد شد.

مقایسه بازارهای مالی ایران با بازارهای مالی خارجی

هنگامی که سخن از مقایسه بازارهای مالی ایران با بازارهای مالی خارجی میشود یک مفهوم که باید آن را اصل ماجرا دانست به فراموشی سپرده می شود و آن چیزی نیست جز ساختار کلی اقتصاد! به عبارت دیگر ما در ابتدا باید بدانیم:

• اقتصاد چیست؟
• ساختار کلی اقتصادی چگونه است؟
• برای مقایسه بازار مالی ایران با بازار مالی خارج به چه پارامترهایی نیاز داریم؟

تا در نهایت بر اساس این دانسته ها و پارامترهای درنظر گرفته شده بتوانیم به بررسی و مقایسه بازارهای مالی با یکدیگر بپردازیم. پس با ما همراه باشید.

پیشنهاد مطالعه: فارکس چیست

اقتصاد چیست؟

به طور کلی میتوان گفت اقتصاد، علم تخصیص بهینه منابع محدود، به خواسته های نامحدود است.

به عبارت دیگر اقتصاد یک کشور، برابر مجموع کل ارزش معاملات میان فعالان اقتصادی (شامل افراد، گروه ها و سازمان ها) میباشد.

ساختار کلی اقتصادی چگونه است؟

به طور کلی اقتصاد هر کشور شامل دو بخش میگردد:

1. بخش حقیقی یا واقعی اقتصاد
2. بخش مالی اقتصاد

به زبان ساده بخش حقیقی اقتصاد شامل بخش های مربوط به صنعت، بازرگانی و خدمات است. البته مد نظر داشته باشید که این بخش بندی در هر کشوری میتواند متفاوت باشد و حتی بخش هایی همچون کشاورزی و یا نفت نیز به آن افزوده یا از آن کاسته شود.

بخش مالی اقتصاد که وظیفه آن تامین مالی بخش حقیقی اقتصاد می باشد، خود از دو بخش تشکیل میگردد:

1. بازار پول: این بازار شامل بانکها، موسسات اعتباری و بازار غیر رسمی پول میگردد و نقش تامین مالی کوتاه مدت بازار را بر عهده دارند.
2. بازار سرمایه: این بخش شامل بورس اوراق بهادار، شرکت های سرمایه گذاری، صندوق های بازنشستگی و شرکتهای بیمه میگردد و با هدف تامین مالی بلند مدت بازار ایجاد گردیده است.

در اقتصاد دو بخش حقیقی و مالی را به دو بال یک پرنده تشبیه میکنند و اقتصاد دانان معتقدند بدون داشتن هر یک از این موارد، امکان رشد و توسعه اقتصادی وجود ندارد. به عبارت دیگر کشور توسعه یافته ای را نمیتوان یافت که بخش مالی توسعه نیافته داشته باشد چرا که لازمه توسعه اقتصادی، توسعه بخش مالی است.

حال که کمی با مفاهیم اقتصاد و ساختار کلی اقتصاد آشنا شدیم وقت آن رسیده تا به بررسی موقعیت بازارهای مالی ایران بپردازیم.

پیشنهاد مطالعه: مدیریت سرمایه در فارکس

موقعیت بازارهای مالی ایران

حال با دانستن مطالب گفته شده، چنانچه بخواهیم بازارهای مالی ایران را مورد بحث قرار دهیم باید بدانیم که در اقتصاد ایران، بخش مالی اقتصاد نسبت به بخش حقیقی کوچکتر بوده و لذا دسترسی به منابع مالی بسیار دشوار و با هزینه های بالا همراه است.

بنابراین کوچک بودن بخش مالی ساختار جدید فرابورس ایران نسبت به بخش حقیقی اقتصاد، سبب گردیده تمام نیازهای مالی بخش واقعی اقتصاد تامین نگردد. که نتیجه این امر موجب خالی ماندن ظرفیت های اقتصادی، کاهش رشد اقتصادی، افزایش هزینه تامین مالی و تشدید فساد مالی میگردد.

همچنین در بخش مالی اقتصاد ایران نیز لازم به ذکر است که اندازه بازار پول بسیار بزرگتر از بازار سرمایه میباشد. لذا بازار سرمایه توانایی تامین مالی پروژه های بلند مدت را نداشته و بنا به برخی از سیاست های دولت، تامین مالی این پروژه ها به ناچار توسط بازار پول که وظیفه اصلی آن تامین مالی پروژه های کوتاه مدت است، انجام میشود.

در انتها خوب است بدانید که به بخش مالی کشورهایی که بازار پولی بزرگتری نسبت به بازار سرمایه دارند، بانک محور یا ‌Bank Based گفته میشود. این در حالیست که بالعکس به کشورهایی که بازار سرمایه بزرگتری نسبت به بازار پولی خود دارند، امنیت محور یا Security Based میگوییم.

لذا با توجه به توضیحات بالا، میتوان ایران را کشوری بانک محور یا Bank Based در نظر گرفت.

موقعیت بازارهای مالی کشورهای جهان

حال که اکنون با ساختار کلی اقتصاد در کشورهای مختلف جهان آشنا شدید، قصد داریم به بررسی موقعیت بازارهای مالی برخی کشورها از جمله ایران بپردازیم. لذا بدین منظور نیازمند معرفی پارامترهایی هستیم که خود به عنوان شاخصی جهت این سنجش به کار میروند.

این شاخص ها در واقع به ما کمک میکنند تا بتوانیم به مقایسه بازارهای مالی ایران با بازارهای مالی خارجی بپردازیم. گرچه شاخص های زیادی برای این امر وجود دارد و از حوصله این مقاله خارج است اما در اینجا قصد داریم به معرفی برخی از مهمترین این شاخص ها بپردازیم:

• تعداد شرکت های عضو بورس
• ارزش داد و ستد
• میانگین سرعت گردش در سهام
• رشد شاخص اصلی قیمت
• ارزش داد و ستد روزانه

حال با در نظر گرفتن این شاخص ها، در ادامه قصد داریم به مقایسه بازارهای مالی ایران با بازارهای مالی خارجی بپردازیم.

مقایسه بازارهای مالی از نظر تعداد شرکتهای عضو بورس

شرکت فرابورس چینی NEEQ با ۸۱۸۷ عضو دارای بیشترین و بورس بوتسوانا تنها با ۲۴ شرکت دارای کمترین تعداد شرکت فعال در بورس میباشد. در این میان ایران نیز دارای ۳۶۷ شرکت عضو بورس میباشد. لازم به ذکر است بورس تهران هیچ عضو خارجی ندارد و این در حالیست که بورس وین با ۷۴۱ شرکت عضو خارجی از این منظر دارای رتبه نخست میباشد.

به منظور کسب اطلاعات بیشتر در مورد شرکت های عضو بورس ایران توصیه میکنیم حتما به صفحه سهام بورس تهران به تفکیک صنعت مراجعه نمایید.

مقایسه بازارهای مالی از نظر ارزش داد و ستد

در این مقایسه، بورس نیویورک با ۲۱,۶۵۹,۲۸۹.۰۹ میلیون دلار دارای رتبه نخست بوده و بورس نزدک با ۱۹,۰۶۰,۳۷۲.۳۱ میلیون دلار دارای رتبه دوم میباشد. سپس جایگاه سوم با اختلاف زیادی مربوط به بورس شانگهای با حجم معاملات ۶,۹۷۵,۹۷۰.۴۵ میلیون دلار میباشد.

در این میان سهم بورس تهران از مجموع مبادلات انجام شده در بورس های جهان تنها ۱,۲۱۸,۳۹۲.۲۳ میلیون دلار بوده است.

مقایسه بازارهای مالی از نظر میانگین سرعت گردش در سهام

مقصود از میانگین سرعت گردش سهام، حجم در گردش ارزش هر بورس میباشد. به طور مثال به این آمار که در سال 2004 ارائه گردیده است توجه نمایید. در این سال، سرعت گردش سهام در بازار بورس نزدک ۲۲۷ درصد اعلام شد که این بدین معنی است که هر سهم به طور متوسط سه مرتبه خرید و فروش شده است.

این در حالیست که در همان سال، سرعت گردش سهام در بازار ایران حدود ۳۶ درصد اعلام گردید. یعنی به عبارت دیگر، تنها حدود یک سوم از سهام بازار مورد معامله قرار گرفته اند.

مقایسه بازارهای مالی از نظر رشد شاخص اصلی قیمت

در این مقایسه با توجه به فرمول ها و وزن های مختلفی که مورد بررسی قرار میگیرد، بورس تهران با ۱,۳۹۷,۷۹۷.۲۰ واحد رشد شاخص اصلی، دارای بیشترین میزان رشد نسبت به سایر کشورها بوده و رتبه نخست را کسب می نماید. سپس جاماییکا با ۳۹۲,۴۳۵.۹۲ و برزیل با ۱۱۹,۰۱۷.۲۴ رشد شاخص اصلی قیمت، به ترتیب در جایگاه دوم و سوم قرار می گیرند.

مقایسه بازارهای مالی از نظر ارزش داد و ستد روزانه

از این منظر بورس هنگ کنگ با ۲۹,۰۵۶.۴۲ میلیون دلار دارای رتبه نخست بوده و به عنوان فعال ترین بازار بورس شناخته میشود. سپس ایتالیا با ۲۵,۴۷۷.۵۵ میلیون دلار در رتبه دوم و آلمان با ۱۳,۷۹۰.۲۹ در جایگاه سوم قرار میگیرد. این در حالیست که متوسط ارزش داد و ستد روزانه در بازار بورس اوراق بهادار تهران چیزی حدود به ۳۰۰ میلیون دلار میباشد.

حال که با کمک پارامترهای یاد شده به مقایسه بازارهای مالی ایران با بازارهای مالی خارجی پرداختیم، وقت آن رسیده تا به بررسی و مقایسه کلی بازار فارکس با بازار سهام بپردازیم.

مقایسه بازار فارکس و بازار سهام

چنانچه بخواهیم مقایسه ای بین این دو بازار مالی فارکس و سهام انجام دهیم، ابتدا لازم است که با ساختار هر کدام آشنا شویم تا در نهایت بتوانیم با درک درستی از هر بازار، به مقایسه آنها با یکدیگر بپردازیم.

بازار سهام به بیانی ساده، بازاری است که در آن معامله گران با سرمایه گذاری و یا خرید سهام یک شرکت (یا مجموعه ای از شرکت ها و کارخانجات) در واقع به نحوی در سود و زیان آن مجموعه سهیم میگردند. از جمله این بازارها میتوان به بازار بورس اوراق بهادار تهران اشاره کرد.

اما در رابطه با بازار فارکس همانطور که از نامش پیداست (Foreign Exchange) در واقع یک بازار تبادلات ارزی بوده و لذا مبنای معاملات بر پایه ارز کشورهای مختلف در مقابل یکدیگر میباشد.

حال به طور کلی از مقایسه بازار فارکس و بازار سهام دانستیم که مبنای معاملاتی هر کدام بر چه اساسی میباشد، وقت آن رسیده تا به برخی از مهمترین تفاوت های آنها با یکدیگر بپردازیم.

• حجم معاملاتی
• ساعات معاملاتی
• مالکیت

حجم معاملاتی

حجم معاملاتی را میتوان به عنوان تفاوت بزرگ دیگری میان این دو بازار در نظر گرفت. بازار فارکس با متوسط گردش مالی روزانه ۵ تریلیون دلار به عنوان بزرگترین بازار مالی دنیا محسوب میگردد. این در حالیست که گردش متوسط روزانه برای بازار سهام بزرگی همچون بورس اوراق بهادار نیویورک مبلغی حدود ۵۰ میلیارد دلار است که در مقایسه با فارکس بسیار ناچیز میباشد.

ساعات معاملاتی

فاکتور بعدی جهت مقایسه را می توان ساعات معاملاتی دانست. چنانچه تاکنون تجربه فعالیت در بازار بورس ایران را داشته اید، قطعا به این موضوع پی برده اید که ساعات کاری این بازارها محدود است و در روز تنها به مدت چند ساعت بازار باز بوده و به معامله گر امکان فعالیت میدهد.

لذا پس از آن بازار بسته شده و تا روز کاری آینده باید صبر نمایید. اما از آنجا که بازار فارکس محدودیت زمانی ندارد، در هر ساعتی از شبانه روز معامله گر میتواند اقدام به انجام معاملات خود نماید که این امر می تواند به عنوان مزیت بزرگی برای این بازار محسوب گردد.

مالکیت

مالکیت، تفاوت دیگری است که در مقایسه بازار فارکس و بازار سهام وجود دارد. به عبارت دیگر همانطور که قبلا در بازار سهام اشاره شد، فرد با خرید یک سهم به نحوی مالکیت قانونی آن را داراست. این امر تا حدی پیش میرود که افرادی که سهام زیادی از یک شرکت را خریداری نموده باشند، به عنوان سهام دار عمده، میتوانند در برخی از تصمیم گیری های شرکت نیز نقش ایفا کنند.

در حالی که در بازار فارکس، معامله گر به نحوی تصاحب مجازی داشته و لذا ارز مربوطه به صورت فیزیکی و یا حقیقی جا به جا نمیگردد. پس به بیانی ساده تر، معامله گر فارکس پس از باز کردن یک معامله، مالکیتی بر روی ارز پایه ای که معامله بر مبنای آن صورت گرفته، نداشته و همانطور که اشاره شد صرفا این مالکیت جنبه مجازی دارد.

سخن پایانی

از اینکه تا پایان این مقاله ما را همراهی نمودید بینهایت سپاسگزاریم. در این مقاله سعی داشتیم مفاهیم اساسی و ضروری اقتصادی را با زبانی ساده و قابل فهم بیان کنیم تا از این پس بتوانیم دید شفاف تر و بهتری نسبت به اقتصاد و بازارهای مالی داشته باشیم.

همچنین در ادامه مقاله به مقایسه بازار مالی ایران با بازار مالی خارج از کشور بر اساس داده های سال ۲۰۲۰ پرداختیم و در نهایت با معرفی و مقایسه دو بازار سهام و فارکس، قصد داشتیم شناخت بیشتری نسبت به این بازارها ایجاد کنیم.

همانطور که میدانید فعالیت در بازارهای مالی مسلتزم داشتن علم و دانش کافیست و به دلیل رقابت شدید موجود در این بازارها، افرادی که علم و دانش بیشتری داشته باشند، پیروز این رقابت خواهند بود. لذا توصیه میکنیم ابتدا با توجه به مطالب گفته شده، بازار یا بازارهای هدف خود را شناسایی نموده و سپس به صورت صحیح و اصولی این علم را از متخصصین این حوزه بیاموزید.

در این راستا مجموعه آموزش بورس به عنوان تنها مجموعه آموزشی ایرانی برنده استاندارد بین المللی CPD از انگلستان آماده ارائه خدمات آموزشی خود به شما عزیزان می باشد. جهت شرکت در دوره فارکس همین حالا اقدام کنید، در واقع در این دوره هم به بازارهای مالی جهانی تسلط پیدا میکنید و هم در بازار بورس تهران میتوانید فعالیت داشته باشید.

در نهایت امیدواریم مطالب گفته شده راهگشای شما عزیزان و مخاطبان همیشگی مجموعه آموزش بورس بوده باشد. لطفا نظرات و پیشنهادات خود را از طریق فرم زیر با ما به اشتراک بگذارید.