سود انتظاری معاملات

برنامه های کانون

معاملات رسمی املاک، از گرانی بیشتر جلوگیری کرد

مرکز پژوهش‌های مجلس بر ضرورت ایجاد شفافیت هرچه بیشتر محیط فعالیت‌های اقتصادی و اخذ «مالیات بر عایدی سرمایه» در بازارهای زمین و مسکن، طلا و ارز برای کاهش فعالیت های نامولد در کشور تاکید کرد.

اعتمادآنلاین| مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی با انتشار گزارشی با عنوان «الگوی راهبردی حمایت از تولید 15. فعالیتهای نامولد رقیب تولید برخی تجربه‌های جهانی و راهکارهای مقابله با آن در ایران»، بر ضرورت ایجاد شفافیت هرچه بیشتر محیط فعالیتهای اقتصادی و اخذ «مالیات بر عایدی سرمایه» در بازارهای زمین و مسکن، طلا و ارز برای کاهش فعالیت های نامولد تاکید کرد.

در بخش «چکیده» این گزارش بازوی کارشناسی مجلس آمده است: «فعالیتهای اقتصادی از منظر ایجاد ارزش‌افزوده متفاوت هستند. بعضی از فعالیتها به تولید کالا یا خدمات میانجامد و از این محل، سود حاصل میکنند. بعضی دیگر از فعالیتها صرفاً نقش توزیع درآمد از یک فرد به دیگری دارند و هیچگونه ارزش‌افزوده‌ای در تولیدات صنعتی، کشاورزی یا خدماتی ایجاد نمیکنند. برای مثال کسب سود از خرید و فروش املاک (بجز خدمات واسطه‌گری مسکن) ارزش‌افزوده یا تولیدی ایجاد نمیکند، اما میتواند برای سوداگران مسکن، سودآور باشد. گاهی این دست از فعالیتها ریسک پایین و سود بالایی دارند و به همین دلیل سرمایه‌های کشور را به سمت خود جذب میکنند؛ سرمایه‌هایی که میتوانستند در حوزه‌های تولیدی به‌کار گرفته شوند.

از مصادیق فعالیتهای اقتصادی نامولد میتوان به این موارد اشاره کرد: 1- کسب سود از خرید و فروش سوداگرانه املاک (زمین، واحد مسکونی، تجاری و . )، 2- کسب سود از معاملات طلا و فلزات گرانبها (سکه و شمش)، 3- کسب سود از معاملات ارز، 4- کسب سود از سپرده‌گذاری بانکی، 5- بخشی از سود واسطه‌گری و توزیع کالا.

البته در تعیین مرز فعالیت مولد و نامولد در مصادیق ذکر شده باید به این نکته توجه داشت که فعالیتهایی نظیر خدمات واسطه‌گری در بخش مسکن و رساندن خریدار به فروشنده و دلالی برای انجام معامله، یا بازرگانی طلا یا خدمات کارگزاری معاملات سهام و صرافی، واجد ارزش‌افزوده محسوب میشود.

در بسیاری از کشورها، قوانین و مالیات‌های سختگیرانهای برای کنترل و کاهش جذابیت فعالیت‌های سفته‌بازانه وضع شده است، اما در کشورمان این دست فعالیتها، بدون پرداخت مالیات به‌کار خود ادامه میدهند. ضعف شدیدی در نظارت و کنترل بر آنها مشاهده میشود که باید با نگاهی علمی و دقیق، راهکارهایی برای کنترل آنها طراحی و اجرا کرد».

در پایان بخش چکیده این گزارش، با اشاره به محورهای مختلف این گزارش و ارائه پیشنهاداتی در بخش پایانی آن، آمده است: «شایان ذکر است پیشنهادها بر مبنای تجربه دیگر کشورها و با عنایت به شرایط موجود داخلی، عمدتاً در جهت ایجاد شفافیت هرچه بیشتر محیط فعالیتهای اقتصادی و اخذ »مالیات بر عایدی سرمایه» در بازارهای زمین و مسکن، طلا و ارز است».

در بخش «جمع بندی و نتیجه گیری» گزارش این مرکز پژوهشی آمده است: «در این گزارش که برمبنای مجموعه‌ای از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفته، تلاش شده است که تصویری جامع از وضعیت فعالیت‌های نامولد که یکی از اصلی‌ترین موانع بر سر راه تقویت تولید داخلی است ارائه شود. همچنین با نگاهی بر وضعیت کشورهای توسعه‌یافته و تحلیل وضعیت داخلی اقتصاد کشور، مجموعهای از رویکردها و راهکارهای عملیاتی پیشنهاد شده است. پیشنهادها در دو سطح رویکردی و عملیاتی و عمدتاً با محوریت ایجاد شفافیت و اخذ مالیات بر عایدی سرمایه طبقه‌بندی شدهاند. در بخش اول رویکردهای کلانی که باید جهت کاهش فعالیتهای نامولد مد نظر قرار گیرند توضیح داده شده و در بخش دوم مجموعهای از پیشنهادهای عملیاتی مربوط به بخشهای خاص برمبنای رویکردهای مذکور آورده شده است».

7 رویکرد کلان برای کاهش فعالیت های نامولد

از دیدگاه مرکز پژوهش های مجلس، رویکردهای کلان برای کاهش فعالیت های نامولد عبارتند از: «1- تغییر ذائقه سرمایه‌‎گذاران از کوتاه‌مدت به بلندمدت، 2- ایجاد محدودیت در امکان کسب سود از محل افزایش قیمت سرمایه، 3-کاهش سود انتظاری در فعالان اقتصادی برای شکل‌گیری فعالیتهای مولد، 4- ایجاد نرخ استهلاک مصنوعی برای کالاهای مصرفی بادوام، 5- توسعه زیرساخت‌های ارتقای شفافیت‌های عامل و غیرعامل، 6- ایجاد ثبات در اقتصاد کلان و 7- افزایش نرخ استهلاک سرمایه ثابت».

در ادامه گزارش بازوی کارشناسی مجلس، «راهکارهای بخشی» ارائه شده است که عبارتند از:

3 اقدام کلیدی برای جلوگیری از سفته بازی در حوزه زمین و مسکن

1-زمین و ملک: جهت کنترل فعالیتهای نامولد در حوزه زمین و ملک که بزرگترین و اثرگذارترین بازار نامولد کشور است، پیشنهاد میشود که موارد ذیل به‌صورت کامل و سریع انجام شود. اولا: اطلاعات تمامی زمین‌ها و املاک کشور در یک سامانه متمرکز تجمیع و ثبت شود. ثانیاً از انجام معاملات با سند عادی (قولنامه‌ای) جهت نظم بخشی به وضعیت مالکیت جلوگیری به‌عمل آید. ثالثاً با استفاده از مالیات‌های تنظیمی بر افزایش ارزش زمین و مسکن و بر ارزش زمین، جذابیت سفته‌بازی در این بازار کاهش یابد.

وضع مالیات بر تراکنش‌های ارزی

2- فلزات گرانبها و ارز: در این حوزه چند راهکار مشترک برای فلزات گرانبها و ارز و همچنین چند راهکار بخشی پیشنهاد شده است. سامانه ای جهت شفاف سازی معاملات طلا و ارز، حذف قابلیت تسویه لحظه ای تراکنش در مبالغ بالا و الزام ارائه اطلاعات مربوط به معامله و اظهار مقصد تراکنش و ایجاد بورس ارز و طلا و معاملات آتی جهت شفاف سازی این بازارها، مجموعه پیشنهاداتی است که منجر به کنترل فعالیتهای نامولد در هر دو بازار می‌شود. در حوزه ارز، وضع مالیات بر تراکنشهای ارزی و وضع مالیات بر افزایش قیمت ارز منجر به کاهش جذابیت سفته‌بازی در این بخش میشود.

در بخش فلزات گرانبها نیز پیشنهاد شده است که اولا خرید و فروش اشکال سرمایه ای طلا (سکه و شمش) تنها با ارائه فاکتور مربوطه قانونی باشد و ثانیاً بر افزایش قیمت آن بین زمان خرید و فروش مالیات اعمال شود. این سازوکارها تا حد زیادی انگیزه های سفته بازی در این بازارها را کاهش میدهد.

وضع مالیات بر افزایش ناگهانی ارزش سهام

3- بورس: در حوزه بازار بورس پیشنهاد شده است که بر افزایش ناگهانی ارزش سهام مالیات وضع شود. این مالیات، انگیزه ها را جهت ایجاد تلاطم های سازمان یافته و ایجاد حباب کاهش می‌دهد.

اهمیت ویژه ایجاد شفافیت در نظام توزیع

4- نظام توزیع (واسطه‌گری کالا): در این بخش که با عنوان دلالی شناخته میشود، ایجاد شفافیت اهمیت ویژه ای پیدا میکند زیرا این دسته از فعالیتهای نامولد مبتنی بر عدم وجود شفافیت در بازار مربوطه عمل می‌کنند. در این زمینه پیشنهاد شده است که بورس‌های کالایی بر بستر آی‌تی یا فروشگاه‌های مجازی توسعه یابد. همچنین حمایت از توسعه فروشگاه‌های بزرگ زنجیرهای نیز میتواند اثر مشابهی داشته و شفافیت بازار را افزایش دهد و در نتیجه زمینه‌های سفته‌بازی در این بخش محدود شود.

ضرورت پیشگیری از اعطای ارز دولتی به شرکتهای خاص

5-واردات: واردات رانتی نیز یکی دیگر از مصادیق بارز و مهم فعالیتهای نامولد اقتصادی به‌حساب میآید. پیشنهاد میشود اولا از رانتهای دولتی در حوزه واردات به شرکتهای خاص همچون خریدهای انحصاری یا اعطای ارز دولتی پیشگیری شود، ثانیاً رویکرد دولت الکترونیک با سرعت بیشتری پیگیری شده و زمینه‌های غیرکاغذی شدن فرایندها فراهم شود. قراردادهای تجاری دوجانبه یا چندجانبه نیز میتوانند به جهت‌دهی سبد وارداتی و ارتباط با شرکای تجاری مناسب منجر شده و در نتیجه حجم واردات نامطلوب را کنترل کنند. در نهایت پیشنهاد میشود که تعرفه قطعات منفصله وارداتی به‌ازای افزایش عمق داخلی‌سازی کاهش یابد.

ایجاد دسترسی نهادهای ذی‌صلاح به اطلاعات حسابهای بانکی و تراکنشهای مالی

6-بخش بانکی: در بخش مرتبط با عملکرد بانکها پیشنهاد شده است که بر سود سپرده‌های بانکی مالیات وضع شود و زمینه دسترسی کامل نهادهای ذی‌صلاح به اطلاعات حسابهای بانکی و تراکنشهای مالی فراهم گردد .این اقدام موجب افزایش شفافیت و کاهش سفته‌بازی خواهد شد.

خطای انتظاری در بورس تهران

شاخص کل بورس تهران روز گذشته با افت ۱۹۲ واحدی (معادل ۱/ ۰ درصد) مواجه شد. نمادهای کالایی عمدتا نقش اهرم فشار را بر دماسنج بازار سهام ایفا کردند.

به گزارش تجارت‌نیوز، برخی گروه‌ها مانند بانک‌ها در کانون توجه معامله‌گران قرار داشتند. ارزش معاملات روز گذشته بورس تهران رشد محسوسی را نسبت به شنبه تجربه کرد. البته بخش قابل‌توجهی از رشد ارزش معاملات دیروز، به دنبال عرضه صف‌های سنگین خرید خودرویی‌ها بود که در دقایق نخست معاملات رقم خورد.

نکته جالب توجه چرخش معیوب نقدینگی میان گروه‌های مختلف است. نقدینگی سرگردان طی هفته‌های اخیر و با هراس از بازار جهانی و در برخی موارد همگام با ضعف تحلیلی بازار به دنبال کسب سود بر اساس روایت‌های دلنشین اما عموما دور از واقعیت، برآمده است.

نحوه معاملات سهام از این موضوع حکایت دارد که همچنان در درک واقعیت‌های موجود مشکل وجود دارد، کسب سودهای رویایی مطابق با تابستان گذشته ذهن معامله‌گران را به خود مشغول کرده است. عدم درک مناسب از شرایط عامل خطرناکی است که می‌تواند برخلاف ظاهر ماجرا به زیان سنگین سرمایه‌گذار منجر شود.

واقعیت ماجرا این است که تابستان گذشته بورس با یک فاز تاخیر موج تلاطم اقتصادی کشور را منعکس کرد. در آن دوره با اوج‌گیری انتظارات تورمی، میزان سود انتظاری از سرمایه‌گذاری نیز رشد یافته بود.

با این حال با کنترل منطقی نرخ ارز از سوی بانک مرکزی بخش قابل توجهی از انتظارات سرکش تورمی در حال فروکش کردن است. البته سرکوب تورمی سیاستی است که دولت مطابق عادت خود در پیش گرفته و این موضوع در آینده اقتصادی کشور عامل‌ نگران‌کننده‌ای است.

با این حال با وضعیت کنونی و اگر حالت استثنایی در معادلات سیاسی و اقتصادی کشور رخ ندهد یا رکود بازار جهانی محقق نشود می‌توان به تخلیه التهاب هر چه بیشتر اقتصادی کشور با وجود تحریم‌های آمریکا امیدوار بود.

با وجود تغییر چهره انتظارات در اقتصاد کشور اما فعالان بازارها نمی‌خواهند این موضوع را باور کنند. برخی سناریوها از سوی معامله‌گران بازارهای مالی داخلی مطرح می‌شود که با وضعیت کنونی واقعیت‌های اقتصادی فاصله محسوسی دارد.

در بورس تهران نیز همچنان معامله‌گران با خیال سودهای شیرین تابستان در سودای کسب سودهای رویایی به سر می‌برند. عدم تطبیق ذهنیت سرمایه‌گذار با شرایط کنونی می‌تواند نتیجه‌ای معکوس به همراه داشته باشد.

رویاهای توخالی خودرویی و بانکی؟

رویه معاملات در بورس تهران بعضا به شکل‌گیری انتظارات مازاد و با الگوی ذهنی ماه‌های نه‌چندان دور اشاره دارد. در این خصوص معامله‌گران در معاملات روز شنبه در صف سنگین خرید سهام خودرویی سر و دست می‌شکستند اما در معاملات دیروز این اشتیاق به گروه بانکی تغییر مکان داد.

در حالی‌که دلایل بنیادی برای توجیه چنین رشد قیمتی در هیچ‌یک از این گروه‌ها مشاهده نمی‌شود اما همچنان با تصور کسب سودهای رویایی کوچ نقدینگی را شاهد هستیم. از سوی دیگر در گروه‌های دیگر به خصوص کالایی‌ها شاهد افت قیمتی نمادها هستیم.

به نظر می‌رسد همچنان عده زیادی در بازار حضور دارند که با داستان‌سرایی درخصوص برخی گروه‌ها به دنبال داغ کردن سهام گروه‌های مختلف هستند. علت نوسان قیمتی نمادهای خودرویی و بانکی نخ‌نمای بازار شده است.

در خودرویی‌ها خبر افزایش نرخ بهانه‌ای برای خرید سهام است و در گروه بانکی نیز رویای توخالی افزایش سرمایه‌های سنگین مشاهده می‌شود. در حالی‌که عوامل فشار بر سهام خودرویی شامل افت شدید مقدار تولید، انتظار برای ضعف تقاضا و حذف تقاضای دلالی به دنبال اصلاح قیمت‌ها خودنمایی می‌کنند.

در حال حاضر شاهد ورود پول‌های داغ به سهام بانکی با انتظار برای افزایش سرمایه‌های سنگین آنها هستیم. داستان‌سرایی از افزایش سرمایه‌های مزبور همچنان ادامه دارد.

برخی در توهم بهبود وضعیت سودآوری بانک‌ها به دنبال چنین افزایش سرمایه‌هایی هستند حال اینکه چنین افزایش سرمایه‌های سنگینی در سال‌های نه‌چندان دور دقیقا برای گروه بانکی رقم خورد ولی کارنامه کنونی صنعت بانکداری کشور، که دقیقا یکی از ریشه‌های بحران سود انتظاری معاملات سود انتظاری معاملات اقتصادی کشور است، زیان‌های انباشته سنگین است؛ گرچه میزان زیان دوره‌های مالی در حال کاهش است اما کیفیت درآمدهای شناسایی‌شده در این بنگاه‌ها جای تردید فراوان دارد.

بر این اساس گروه خودرو با یک خبر که از ماه‌ها قبل اثر خود را در سهام خودرویی منعکس کرده است در حال داغ شدن است و سود انتظاری معاملات خریداران سهام این گروه علاقه‌ای به بررسی وضعیت بحرانی صنعت خودروی کشور حتی با وجود آزادسازی نرخ فروش ندارند.

در این میان ریسک سیاست‌های اشتباه (عدم اصلاح قیمت خودرو) و مطابق میل دلالان خودرو نیز به‌صورت کامل حذف نشده است و با یک گام اشتباه سیاست‌گذار در اصلاح قیمت فروش خودرو حتی احتمال افت بیشتر تولید خودرو یا معوق شدن پرداخت حقوق به کارکنان در این بنگاه‌ها وجود دارد.

در بانک‌ها نیز مسیری که سیاست‌گذار قصد دارد برای اصلاح نظام بانکی برود نقش بسزایی در شکل‌گیری چشم‌انداز صنعت بانکداری دارد. با این حال معامله‌گران بورس تهران بدون توجه به واقعیت‌ها همچنان در‌صدد کسب سودهای رویایی هستند. ممکن است این موضوع مطرح شود که منظور از تفاوت انتظارات با واقعیت‌ها چیست؟

عدم همخوانی واقعیت‌ها با انتظارات

منظور از ناهمخوانی انتظارات فعالان بورس تهران با واقعیت‌ها علاوه بر وضعیت صنایع مختلف، عدم توجه به متغیرهای کلان است. در این خصوص «دنیای اقتصاد» در گزارشی با عنوان عقب‌نشینی انتظارات تورمی به بررسی این موضوع در بازارهای مختلف پرداخته بود. علاوه بر این همان‌طور که در گزارش ابتدای هفته بورس نیز اشاره شده بود، محاسبات بر اساس مفروضات بودجه نشان می‌دهد که احتمال فروکش هر چه بیشتر تورم وجود دارد و بر این اساس تورم نقطه به نقطه تا پایان سال باسرعت کمتری رشد خواهد داشت و در سال جدید بر اساس وضعیت کنونی متغیرها مسیر نزولی را در پیش بگیرد.

این موضوع درخصوص تورم عمومی (تورم میانگین ۱۲ ماهه) نیز قابل رصد است و نشان می‌دهد که روی کاغذ این تورم می‌تواند در نیمه دوم سال آینده مسیر نزولی را در پیش بگیرد. البته این موضوع با فرض عدم تشدید فشار تحریم‌ها یا عدم تکرار ناهماهنگی‌های داخلی است. در شرایطی که انتظارات تورمی در حال فروکش کردن است اما در بورس تهران همچنان فعالان به دنبال کسب سودهای رویایی مطابق با نیمه نخست سال هستند.

بر این اساس بدون داشتن نگاه تحلیلی به خرید سهام در یک گروه می‌پردازند و روز بعد به محض مشاهده فروریختن صف‌های خرید به دنبال صف‌نشینی در گروه دیگر برمی‌آیند. حال اینکه به‌صورت مشخص نگاه تحلیلی در سمت خرید به شدت ضعیف به نظر می‌رسد. در این میان مشکلات ساختاری از سیاست‌گذاری‌های اشتباه مقام ناظر بورسی نیز مزید بر علت شده است تا این رفتار هیجانی تشدید شود.

پافشاری مقام ناظر بورس بر نقص ساختاری

یکی از مواردی که بارها سود انتظاری معاملات کارشناسان نسبت به آن نقد وارد کرده‌اند، وجود محدودیت دامنه نوسان قیمتی است. محدودیت‌ دامنه نوسان قیمت سهام در معاملات روزانه، به شدت کارآیی بورس تهران را مختل کرده است.

نقش «تحلیل» در معاملات رنگ باخته است و ملاک ارزندگی یا عدم ارزندگی صف خرید و فروش است. حال اینکه این قانون به خودی خود رویه تشکیل صف خرید و فروش را تشدید می‌کند. همان‌طور که در بالا اشاره شد خریداران سهام خودرویی و بعضا بانکی‌ها تحلیل درستی از شرایط ندارند و عمده معامله‌گران این نمادها دلخوش‌ به داستان‌هایی هستند که خود دوست دارند، باور کنند.

در این میان عده زیادی نیز تنها چشم به رویه قیمتی سهام دوخته‌اند. این معامله‌گران، نماینده انتظارات مازادی هستند که همچنان در بورس وجود دارند. توهم کسب سودهای رویایی باعث می‌شود که با سیگنال یک کانال تلگرامی که احتمالا خود در صدد داغ کردن برای خروج از سهام است، در سمت خرید فعال شوند. حال اینکه فضا برای این معامله‌گران تا به حدی مبهم و خالی از اطمینان(به دلیل نبود پشتوانه تحلیلی قوی) است، که با ریزش صف خرید به دنبال فروش سهام خود برمی‌آیند.

در این شرایط این معامله‌گر با خیال افزایش میزان سود خود به سمت دیگر گروه‌های مورد توجه حرکت می‌کنند. این گروه نیز به دنبال شارژ پول با انگیزه تشکیل صف خرید در مسیر صعودی قرار می‌گیرند.

چنین معامله‌گرانی با مشاهده رشد قیمت، در خیال خود تصور می‌کنند که نقدینگی در حال حرکت به سمت گروه مجاور است و نزدیک شدن به سقف دامنه نوسان قیمتی روزانه نیز کافی است که با هراس جا ماندن از کاروان شیرین کسب سودهای رویایی به سرعت در سمت خرید چنین نمادهایی فعال ‌شوند.

نهاد ناظر بورسی را می‌توان به‌عنوان مسبب اصلی چنین رفتارهای هیجانی مسوول دانست. جای تعجب دارد که در برخی از صحبت‌های رئیس سازمان بورس در ماه‌های اخیر نشانه‌ها از درک مکانیزم بازار مشاهده شد اما در واقعیت در نهاد زیرمجموعه اثری از سیاست‌گذاری مناسب وجود ندارد.

به‌صورت مشخص پایین آمدن کارآیی بازار نتیجه منفی چنین قوانین خودساخته‌ای است که سالیان دراز بر بورس تهران تحمیل شده است و هیچ‌کس جسارت حذف آن را ندارد. گرچه بررسی‌ها کاملا نشان می‌دهد که درصد خطای کسب سود بر اساس صف خرید و فروش بسیار بالا است اما در نگاه بازار تشکیل صف خرید و فروش معنای متفاوتی دارد و همین موضوع برای تشدید هیجان کافی است.

علت پایین ماندن کارآیی بورس تهران چیست؟

با وجود افزایش قابل توجه سواد تحلیلی بورس تهران در سال‌های اخیر و همچین اثرپذیری منطقی از متغیرهای مختلف اما همچنان کارآیی بورس به شدت پایین است. برای بررسی این موضوع به ماه‌های گذشته برگردیم. بورس تهران به واسطه اصلاح سیاست‌های ارزی جهش‌های متوالی را تجربه کرد. اما این جهش‌ها در بازه زمانی نسبتا طولانی‌مدت رخ داد.

علت این موضع به دامنه محدود نوسان قیمتی بازمی‌گردد که به دنبال آن سهام تنها اجازه رشد ۵ درصدی قیمت را دارند. همین موضوع باعث شد که سرعت انعکاس واقعیت‌ها در بورس تهران با تاخیر همراه باشد. در این شرایط که بورس در خوشی جهش نرخ دلار مبنای محاسبه شرکت‌های صادر‌کننده به سر می‌برد بازارهای جهانی مسیر نزولی را در پیش گرفتند.

تشکیل صف‌های خرید و فروش باعث شده بود که چشم بر واقعیت‌های جهانی و همچنین سیاست‌های احتمالی داخلی بسته شود. واکنش همراه با تاخیر قیمت‌ها نسبت به متغیرهای اثرگذار، آن هم در شرایطی که تلاطم اقتصاد داخلی و جهانی نوسان شدید قیمت‌ها را می‌طلبید به شدت کارآیی بازار را مختل کند. در این فضا معاملات هرچه بیشتر از تحلیل دور می‌شود و به سمت هیجان حرکت می‌کند.

در حالی‌که نتایج مضر وجود دامنه نوسان قیمتی (دخالت غیرمستقیم در قیمت‌ها) کاملا عیان است، علت مخالفت سازمان بورس با حذف این قانون دست و پاگیر مشخص نیست. بعضا عنوان می‌شود که این قانون به منظور کاهش شدت نوسان قیمت‌ها و جلوگیری از زیان سنگین به سهامداران حفظ شده است، اما به‌صورت مشخص مطالعات جهانی نیز این موضوع را تایید می‌کند که گرچه این قانون روند نوسان قیمتی را در یک روز محدود می‌کند اما اگر شدت عامل فشار بر قیمت سهام نیازمند انعکاس بیش از ۵ درصدی قیمت‌ها باشد دقیقا به پایین آمدن محسوس سطح نقدشوندگی بازار می‌انجامد.

از طرفی به‌صورت مشخص در بورس تهران نیز مشاهده شده با خیال خام کاهش شدت نوسان قیمتی، اتفاقا نتیجه معکوس پدیدار می‌شود و تشکیل صف‌های خرید و فروش به سود انتظاری معاملات شدت هیجانات افزوده و در نتیجه میزان سود و زیان سرمایه‌گذار فراتر از انتظارات بوده است.

البته حذف ناگهانی دامنه نوسان قیمتی می‌تواند با توجه به ناآشنایی معامله‌گران بورس تهران شدت نوسان در روزهای نخست را افزایش دهد. با این حال اگر برنامه‌ای مدون در این خصوص در نظر گرفته شود، می‌توان از شدت سود انتظاری معاملات این نوسانات نیز کاست.

راهکاری برای حذف قوانین دست و پاگیر

یکی از راهکارهایی که تا حدود زیادی می‌توان در حذف همزمان دامنه نوسان قیمتی به‌عنوان عامل هیجان‌زا و کاهش کارآیی بورس تهران و همچنین جلوگیری از هراس فعالان بورس در مواجهه با این رخداد به کار گرفت، حذف تدریجی دامنه نوسان است. البته منظور از حذف تدریجی بی عملی در مدت زمان طولانی نیست، بلکه منظور حذف یک‌ماهه و طی یک برنامه مدون و با اعلام عمومی توسط مقام ناظر بورسی است.

بر این اساس اگر سازمان بورس در یک برنامه یک ماهه از هفته آینده اعلام کند که به‌صورت هفتگی دامنه نوسان قیمتی را دو برابر می‌کند تا پس از چهار هفته دامنه نوسان قیمتی به‌صورت کامل حذف شود، مشاهده می‌شود فعالان بازار به تدریج خود را با واقعیت‌ها تطبیق می‌دهند و بر این اساس هراس از نوسان شدید در روزهای نخست نیز از بین می‌رود.

البته باید توجه داشت که برداشت اشتباه مدیران پیشین سازمان بورس باعث شد که محدودیت سود انتظاری معاملات نوسان قیمتی وضع شود. در خیال این افراد اگر محدودیت نوسان قیمتی اعمال شود در نتیجه بازار واقعیت‌ها را در نظر نمی‌گیرد. در شرایطی که بازار با سیگنال قوی صعودی یا نزولی مواجه باشد نوسان کمتر از ۵ درصد کاملا غیرمنطقی است.

علت اتخاذ چنین تصمیمی که به بیش از یک دهه قبل بازمی‌گردد کاملا نامشخص است و استدلال مدیران وقت به هیچ‌وجه قابل قبول نیست. احتمالا ذهنیت مدیریت دولتی بوده که اگر صف خرید و فروش تشکیل شود و مانع از حرکت قیمت شویم در حقیقت نوسان قیمت را در اختیار گرفته‌ایم؛ در حالی‌که قیمت در نتیجه عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

در سال‌های گذشته بارها به این مشکل ساختاری بورس تهران پرداخته شده است؛ اما به نظر می‌رسد گوش مدیران بورسی به این موضوع بدهکار نیست و همچنان تفکر خود را فراتر از حقایق اقتصادی می‌دانند.

البته باید توجه داشت لازمه مشاهده اثر مثبت حذف دامنه نوسان قیمتی در معاملات، پایان دادن به دخالت‌های نهاد ناظر بورسی در معاملات کدهای مختلف، حقوقی و حقیقی است. باید توجه داشت که چنین دستورهایی که از سوی نهاد ناظر بورسی به معامله‌گران درخصوص عدم فروش سهام داده می‌شود، می‌تواندمصداق قیمت‌سازی باشد.

در بازار چه گذشت؟

ارزش معاملات خرد بورس تهران روز گذشته به بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان رسید. نمادهای کالایی مانند سهام فولاد مبارکه، پالایشی‌ها و همچنین پتروشیمی‌ها در میان نمادهای با بیشترین اثر منفی بر شاخص کل قرار داشتند.

در نقطه مقابل بانکی‌ها با پیشتازی سهام بانک ملت و صادرات بیشترین نقش حمایتی از شاخص کل را ایفا کردند. سه نماد «خساپا»، «وبملت» و «وتجارت» به ترتیب بیشترین ارزش معاملات روز گذشته را به خود اختصاص دادند.

در معاملات امروز به نظر می‌رسد نوسان قیمت جهانی کالاها به خصوص نفت قابل توجه خواهد بود. ابهاماتی که بعضا درخصوص توافق اوپک مطرح می‌شود ممکن است بار دیگر رویه قیمتی نفت را در بازار جهانی برخلاف انتظارات رقم بزند.

درخصوص رویه میان‌مدت مدت نیز مهم‌ترین عامل در کنار نوسان قیمتی در بازار جهانی وضعیت نرخ دلار در بازار آزاد است. باید منتظر بود که بانک مرکزی چه زمانی به مکانیزم بازار برای کاهش تلاطم دلار تن می‌دهد.

این احتمال وجود دارد که تا انتشار عملکرد ماهانه شرکت‌ها یا سیگنال خارج از انتظارات (مانند سیگنال سیاسی از اروپا) سهام به روند کم‌نوسان خود ادامه دهد.

در این میان تورم موضعی سهام، در گروه‌های مختلف دور از انتظار نیست و همچنان موج‌های هیجانی و پول‌های داغ احتمالا در سهام جولان دهد. شاید در شرایطی که کسب سود به راحتی نیمه نخست سال ۹۷ نیست، عرضه اولیه سهام بتواند مانعی در برابر خروج نقدینگی از بازار سرمایه و همچنین عاملی برای تعمیق بازار باشد.

تابلوی اخبار و شایعات بورسی/ چشم انتظاری سهامداران

به گزارش پاداش سرمایه،هر چند که شاخص کل بورس در معاملات روز گذشته برای صعود گام برداشت و حتی تا یک میلیون و ۵۴۸ هزار واحد افزایش یافت، اما در نهایت دوباره روندی نزولی به خود گرفت و تا رقم یک میلیون و ۵۴۵ هزار واحد کاهش یافت.

شاخص کل بورس روز یکشنبه 29 خردادماه 1410 با ۱۷۷۰ واحد کاهش در رقم یک میلیون و ۵۴۵ هزار واحد ایستاد. این در حالی است که شاخص کل با معیار هم وزن ۱۷۸ هزار واحد افزایش یافت و به رقم ۴۲۵ هزار و ۳۶۰ واحد رسید. در بازار ۴۴۳ هزار معامله به ارزش ۳۶ هزار و ۵۴۶ میلیارد ریال انجام شد.

شاخص کل فرابورس هم با ۱۴۶ واحد کاهش به کانال ۲۰ هزار واحد عقب گرد کرد و در رقم ۲۰ هزار و ۹۶۳ واحد ایستاد. در بازار روز گذشته ۲۳۱ هزار معامله به ارزش ۲۴ هزار و ۹۳۳ میلیارد ریال انجام شد. بیمه پاسارگاد، بانک دی، پتروشیمی زاگرس، آهن و فولاد غدیر ایرانیان و سرمایه گذاری مالی سپهر صادرات نسبت به سایر نماد‌ها بیشترین تاثیر منفی و در مقابل تولید نیروی برق دماوند و گروه سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی نسبت به سایر نماد‌ها بیشترین تاثیر مثبت را روی فرابورس گذاشتند.

یکشنبه ای که برخلاف سابقه ی گذشته اش در ابتدای بازار گمان می رفت با رشد همراه باشد در انتهای بازار دوباره به روال سابقش بازگشت و سهامداران را کلافه کرد اما خبرهایی مبنی بر رشد بازار به گوش می رسد .

طبق گفته های گذشته مان : بر بازار و اتفاقات آن آگاه باشید و پرسود بمانید

برای خواندن مصاحبه با کارشناسان روی گفتگو و مصاحبه کلیلک کنید.

گزارشات روزانه‌ی بازار سرمایه در گزارش روز بخوانید.

بایدها و نبایدهای سرمایه‌گذاری چیست؟ آموزش بورس را در مقالات آموزشی بخوانید

ارزش قرارداد اختیار معامله و قیمت‌گذاری آن

باید دانست که ریاضی‌دانان وال‌استریت فرمول­ هایی را برای قیمت منصفانه (قیمت تابلو) یک برگ اختیار معامله خرید (call) یا فروش (put) ارائه کرده اند.

به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران» قیمت‌گذاری اختیار خرید ( call option )، مثل هر چیز دیگر در بورس ­ها مثل وال‌استریت، بر پایه عرضه و تقاضایی که توسط فروشندگان و خریداران آن قرارداد اختیار معامله در هر نقطه از زمان خلق می‌شوند، انجام می‌پذیرد. در فراسوی این توضیح ساده قیمت‌گذاری قرارداد اختیار معامله به کمک عرضه و تقاضا، باید دانست که ریاضی‌دانان وال‌استریت فرمول­ هایی را برای قیمت منصفانه (قیمت تابلو) یک برگ اختیار معامله خرید ( call ) یا فروش ( put ) ارائه نموده ­اند.

یکی از متداول­ترین و مشهورترین آن­ها «مدل قیمت‌گذاری اختیار معامله بلک- شولز( BS )» است که کاملاً پیچیده بوده که حتی اشاره به آن از دامنه و حوصله این یادداشت­ ها خارج است، ولی آنچه آن مدل می­ گوید آن است که عوامل عمده­ای که بر قیمت قراردادهای اختیار معامله اثرگذارند، عبارت‌اند از:

1. تفاوت بین قیمت توافقی اختیار معامله و قیمت جاری دارایی پایه موردنظر (سهام، ذرت، طلا، نفت و. )
2. تعداد روزهایی که تا تاریخ انقضا باقی‌مانده است
3. نوسانات انتظاری در سهم یا دارایی پایه

آشکار است که تفاوت میان قیمت توافقی و قیمت جاری مهم‌ترین عامل به‌حساب می­آید. حق خرید گوگل ( GOOG ) به ۷۰۰ دلار، وقتی آن سهم ۶۰۰ دلار است می­بایست ارزش کمتری از حق خرید آن در ۶۵۰ دلار داشته باشد. به همین ترتیب –در خصوص عامل دوم-، حق خرید گوگل برای ۳ ماه به ۶۵۰ دلار می­بایست ارزشی بیشتر از حق خرید آن برای ۳۰ روز داشته باشد. در مورد عامل سوم یعنی نوسان پذیری، ازآنجاکه goog به سهولت می­تواند در یک روز نوسان ۱۰ دلاری داشته باشد، قرارداد اختیار معامله گوگل بایستی بیشتر از قرارداد جنرال الکتریک ( GE ) باشد که نوسان قیمت سهام روزانه آن ۵۰ سنت یا کمتر است.

وقتی شما درک و فهم درستی از ۳ عنصر گفته‌شده پیدا کردید بدین مهم فکر کنید که قیمت اختیار معامله از دو عنصر اصلی تشکیل‌شده است: ارزش آن در شرایط (ITM)In – THE – Money > > که بدان ارزش ذاتی می­گویند و «ارزش زمانی» (که آن را «صرف ریسک» ( Risk Premium ) نیز می­نامند). یک قرارداد اختیار خرید ( Call option ) جهت خرید تعدادی از سهام اپل ( AAPL ) به ۳۳۵$ وقتی‌که آن سهم به ۳۴۰ دلار معامله می‌شود. در شرایط ( ITM ) ۵ دلار است و لذا شما درمی‌یابید، حداقل قیمت آن ۵ دلار خواهد بود. شاید شما مطلع شوید که آن قرارداد اختیار معامله دربورس به ۶ دلار معامله می­شود. به این اضافه ارزش یک‌دلاری «ارزش زمانی» و یا «صرف ریسک» می‌گویند و بیان‌گر آن مبلغ اضافی است که آن بازار تمایل دارد بپردازد و این علامت را به فعالان بازار بدهد که قیمت سهام اپل به روند صعودی خود ادامه می­دهد.

برای شناخت بهتر قیمت‌گذاری یک قرارداد اختیار خرید، اجازه دهید به سه عامل اثرگذار گفته‌شده در بالا نگاهی دوباره و عمیق تر داشته باشیم. در مورد عامل اول یعنی تفاوت قیمت توافقی آن اختیار معامله و سهم پایه موردنظر ( Underlying ). امیدوارم این امر روشن شده باشد که اگر سهم اپل به قیمت ۳۰۰ دلار باشد آنگاه " اختیار خرید" سود انتظاری معاملات ۳۱۰ دلاری بایستی گران‌تر از اختیار ۳۲۰ دلار باشد و اختیار خرید ۳۲۰ دلاری از ۳۳۰ دلاری گران‌تر خواهد بود؛ آشکار است شانس بیشتری برای سهم اپل وجود دارد که به‌اندازه ۱۰ دلار افزایش یابد تا ۲۰ دلار.

وقتی به جدول قیمت­ های اختیارهای معامله اپل در بورس نگاه می­کنید خواهید دید اختیار خریدهای با قیمت توافقی کمتر نسبت به آن‌هایی که قیمت‌های توافقی بالاتر دارند گران‌تر هستند.

دومین عامل مهم اثرگذار بر قیمت آن قرارداد، تعداد روزهایی هستند که به تاریخ انقضای قرارداد اختیار خرید یا فروش باقی‌مانده است. اگر امروز اول ژانویه است و ما قیمت اپل را برای اختیار خرید ژانویه که ۳۱۰ دلار می باشد را با اختیار خرید آن برای فوریه که ۳۱۰ دلار است مقایسه کنیم، اختیار معامله ژانویه ۱۵ روز، ولی اختیار معامله فوریه ۴۵ روز تا تاریخ انقضا فاصله‌دارند. لذا انتظار داریم که اختیار معامله­های فوریه گران‌تر از اختیار معامله­ های ژانویه باشد.

برای مثال، در مورد تابلوی سهام اپل، اولین اختیار معامله ارائه‌شده به قیمت ۳۵۰ دلار اختیار خرید برای چهارم فوریه ۲۰۱۱ به ۵۰/۳۱ دلار قیمت‌گذاری شده است و دومین اختیار نیز ۳۰۵ دلار برای نوزدهم فوریه ۲۰۱۱ به ۲۵/۳۲ قیمت خورده است. این ۱۵ روز اضافی باعث افزایش ۰.۷۵ $ به قیمت آن قرارداد اختیار معامله ‌شده است.

سومین عامل اثرگذار بر قیمت آن قراردادها سود انتظاری معاملات نوسان پذیری انتظاری آن سهم در روزهای باقیمانده به تاریخ انقضای آن است. طبیعی است که قیمت اختیار معامله‌های پرنوسان ، گران‌تر از قیمت قرارداد اختیار معامله‌های با نوسانات کم هستند. سهامی که غالباً نوسانی چند دلاری در روز دارند (مثل گوگل) عموماً قراردادهای اختیار معامله گران‌تری در مقایسه با سهامی که فقط یک یا دو ده سنتی ( Dime ) یعنی ده تا بیست سنت، در روز نوسان می­کنند، هستند (جنرال الکتریک). در مورد نوسان پذیری ذکر این نکته اهمیت دارد که قراردادهای اختیار معامله غالباً در عرض هفته‌ای که سود انتظاری اعلام می‌شوند قیمت بالاتری پیدا می­کنند.

چرا چنین است؟ زیرا روزهای پر نوسان برای سهام روزهایی هستند که سودهای سورپرایزی اعلام‌شده‌اند.

لذا منطقی است، اختیار خرید فوریه ۳۱۰ دلاری گران­تر از اختیار معامله خرید ۳۱۰ دلاری ژانویه باشد و اختیار معامله مارس برای ۳۱۰ دلار گران‌تر از فوریه آن قرارداد باشد. برای شمارش روزهای باقی‌مانده به انقضای قراردادهای اختیار خرید، متوجه ایام تعطیل در کشور خود، باشید.

سود انتظاری معاملات

سود انتظاری معاملات
• اعضای کانون

• قوانین و آیین نامه های سازمان بورس و اوراق بهادار
• مصوبات سازمان بورس و اوراق بهادار

یک دقیقه با کانون

تحلیل برتر

برنامه های کانون

هیئت سازش

شنبه بازار سرمایه

دوشنبه بازار سرمایه

ارتباط باما

بازار سرمایه تا روزهای پایانی سال روند صعودی خود را به دو شرط ادامه می‌دهد. اولین شرط این است که آهنگ صعودی بازار حرکت منظمی داشته باشد و سرمایه‌گذاران از هیجانات لحظه‌ای اجتناب کنند دوم اینکه میزان تأمین مالی از طریق انتشار اوراق بدهی تأمین مالی محاسبه شده باشد.

به‌گزارش روابط‌عمومی کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران به‌نقل از سنا، علی اسلامی‌بیدگلی، رییس هیأت‌مدیره مشاور سرمایه‌گذاری آرمان آتی (عضو کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران) سود انتظاری معاملات با بیان مطلب فوق سه عامل را در رشد این روزهای بازار مؤثر خواند و ، گفت: چند عامل باعث رشد بازار سرمایه طی روزها و هفته های اخیر شده است. یک عامل به رشد قیمت های جهانی کامودیتی ها برمی‌گردد، از فلزی ها گرفته تا پالایشی ها که طبیعتاً این اتفاق باعث افزایش درآمد انتظاری شرکت های این گروه ها شده است.

وی در ادامه افزود: با توجه به اینکه این گروه ها سهم قابل توجهی از بازار را در اختیار دارند با افزایش سود انتظاری بیشترین رشد قیمتی بازار را رقم زدند در نتیجه در پی این رشدها و انتظارها شاهد رشد شاخص کل و عبور آن از سقف تاریخی یعنی ۸۹ هزار و ۵۰۰ واحد طی معاملات روز جاری بودیم.

این کارشناس ارشد بازار سرمایه به دلیل دوم رشد بازار اشاره کرد و گفت: دلیل دیگر به نرخ بهره بانکی برمی گردد که هر چقدر زمان سپری شد اهالی بازارهای مالی به این جمع بندی رسیدند که بانک مرکزی در سود انتظاری معاملات حفظ سیاست کاهش نرخ بهره بانکی مصمم است و در این راستا موفقیت هایی به دست آورده است که به مرور، جریان ورود نقدینگی به بازار سرمایه سرعت بیشتری گرفت و عامل سوم افزایش انتظاری نرخ ارز طی چند ماه گذشته بوده که در کوتاه مدت باعث افزایش درآمد برخی شرکتها شد.

وی با بیان اینکه این سه عامل آهنگ رشد بازار سرمایه را به مرور رقم زدند و طی روزهای اخیر با حضور فعال تر سرمایه گذاران حقیقی به سمت بازار سرمایه این روند شدت بیشتری پیدا کرده است، گفت: چیزی که کماکان در این شرایط باید مدنظر سرمایه گذاران به خصوص سرمایه گذاران حقیقی باشد، سر لوحه قرار دادن احتیاط در معاملات است.

اسلامی خاطرنشان کرد: سرمایه گذارن باید از سودهای کوتاه مدت اجتناب کنند تا منافع بلندمدت به دست آید چون به طور قطع این انتظار و روند که بازار سرمایه بتواند در روزهای متوالی رشدهای هزار واحدی داشته باشد، در گذشته تجربه خوبی را برای سرمایه گذاران به همراه نداشته است.

رئیس هیات مدیره مشاور سرمایه گذاری آرمان آتی تصریح کرد: بازار سرمایه روند صعودی خود را ادامه خواهد داد به خصوص اگر بانک مرکزی بتواند سیاست کاهش نرخ بهره بانکی را تا روزهای پایانی سال ادامه دهد همچنین برای رشد پایدار باید سرمایه گذاران از رفتارهای هیجانی خودداری کنند و دقت عمل بیشتری داشته باشند.

اسلامی بیدگلی در پایان گفتگو با “سنا” با ارائه چند راهکار توصیه کرد: سرمایه گذارن تازه کار بهتر است در چنین مواقعی به صورت غیر مستقیم در بازار سرمایه سرمایه گذاری کنند، یعنی از طریق صندوق های سرمایه گذاری که دسترسی بیشتری به اطلاعات و سرعت عمل بیشتری دارند سرمایه گذاری کنند تا بخشی از ریسک ناشی از کاهش مقطعی سهام پوشش داده شود.

وی افزود: چنانچه سرمایه گذاران قصد ندارند غیر مستقیم وارد بازار شوند از مشاوره های شرکت های مشاور سرمایه گذاری استفاده کنند و حتماً تلاش کنند پرتفوی متنوعی را تشکیل بدهند که از این طریق ریسک های سیستماتیک پوشش داده شود.