تحلیل فقهی- حقوقی «حقوقی«قرارداد سلف موازی استاندارد»ابتکاری جدید برای بازار سرمایه
به منظور رونق بازار سرمایه، تامین مالی، جذب و تجمیع سرمایه های کوچک و پراکنده، ابزارها و قراردادهای متعددی در کشورهای مختلف به کار برده می شود. در این راستا در کشورهای اسلامی نیز علاوه بر به کارگیری برخی قراردادهای مورد معامله دربازارهای مالی امریکا و کشورهای اروپایی مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله، قرادادهای جدیدی در چارچوب ضوابط شرعی ابداع گردید. یکی از این قراردادها، «سلف موازی» است که درجهت رفع محدودیت ها و قرارداد سلف موازی موانع بیع سلف به خصوص عدم امکان فروش مورد سلف قبل از سررسید، که مانع ایجاد بازار ثانویه و جذب سرمایه می شود شکل گرفت، راهکاری که جهت ارائه در بازار بورس و اوراق بهادار شکل جدیدتری به خود گرفت و با عنوان «قرارداد سلف موازی استاندارد» تحت ضوابط مشخص و به صورت استاندارد تعریف گردید، تا ضمن پویایی معاملات بورس و مشارکت بیشتر، مدیریت و پوشش ریسک معاملات نیز انجام پذیرد. با بررسی در متون فقهی می توان ایرادات و شبهاتی نسبت به «قرار سلف موازی استاندارد» مطرح کرد. جدید بودن این قرارداد و لزوم تطبیق آن با مبانی فقهی، در عین عدم وجود منبع در متون فقهی و حقوقی، ضرورت طرح و تبیین قرارداد مذکور و رفع شبهات و ایرادات فقهی، آن را به منظور افزایش کارایی و هماهنگ سازی با حقوق کشورمان، دو چندان می سازد. در این مقاله ایراداتی که ممکن است بر قرارداد سلف موازی استاندارد وارد شود بیان و پاسخ داده می شود.
سوالات بورس و پاسخ ها
قرارداد سلف موازی همانند قرارداد سلف است با این تفاوت که خریدار می‌تواند قبل از تاریخ سررسید، قرارداد را به شخص سومی انتقال دهد.
خریداران پس از خریداری کالا و یا به اصطلاح عرضه اولیه می‌توانند در بازار ثانویه قراردادهای خود را به شکل سلف موازی استاندارد عرضه نمایند. باید یادآور شد که در معاملات سلف موازی خصوصیت اهرم و فروش استقراضی وجود ندارد.
قرارداد سلف موازی موجب شده برخی از محدودیت‌های قرارداد سلف از بین رود. در حقیقت سلف موازی علاوه بر تأمین مالی تولیدکننده، در اوراق بهادار کالا نیز به‌عنوان نوعی سرمایه‌گذاری تلقی می‌شود.
در سلف موازی قدرت نقد شوندگی بالاتر رفته و تراکنش مالی بیشتری در آن صورت می‌پذیرد و از طرفی ریسک آن کمتر شده است.
قرارداد سلف موازی دارای مزایای متفاوتی است که ازجمله آن می‌توان به امکان کشف قیمت به‌صورت لحظه قرارداد سلف موازی ای و روزانه برای کالاها اشاره کرد، یعنی همواره قیمت کالاها بر اساس خرید و فروش اوراق مشخص هستند و در نتیجه قیمت‌ها شفاف تر هستند.
قرارداد سلف موازی به‌خوبی ریسک را پوشش می‌دهد و در این زمینه بهتر از قرارداد سلف عمل می‌کنند، زیرا اجازه تغییر وضعیت را به خریدار می‌دهد.
به‌عنوان‌مثال یک خریدار پس از مدتی و قبل از سررسید، دیگر نیازی به کالا ندارد و می‌تواند در بازار ثانویه قرارداد خود را باقیمتی مناسب به فروش رساند، این موضوع علاوه بر اینکه از ریسک می‌کاهد، قدرت نقد شوندگی را نیز بالا می‌برد که از دیگر مزیت‌های سلف موازی است.
همان‌طور که بیان شد سلف موازی همان قرارداد سلف است که در آن اجازه فروش قرارداد به شخص ثالث در بازار ثانویه داده شده است. همین یک نکته توانسته مزایای مختلفی را برای خرید آن حاصل کند و رغبت سرمایه‌گذاری در آن را بیشتر کند.
آشنایی با اوراق سلف استاندارد
کلمه سلف به تنهایی به معنی اطاعت کردن یا قبول کردن است. اوراق سلف در اصل نوعی اوراق صکوک محسوب می‌شوند که نسبت به سایر اوراق در بازار کالای ایران از امنیت بیشتری برخوردارند. سرمایه‌گذاران یا در اصل خریداران با استفاده از این اوراق صکوک می‌توانند نقدینگی مورد نیاز خود را تامین کنند و به نوعی محصول مورد نیاز را از طرف فروشنده پیش خرید کنند.
تاریخچه پراز فراز و نشیب سلف در ایران
به گزارش بیداربورس در سال ۱۳۸۲ موضوع انتشار اوراق سلف موازی مطرح اما به دلیل وجود محدودیت‌ها و قوانین فقهی، انتشار این اوراق انجام نشد. در سال ۱۳۸۷، مبحث اوراق سلف موازی استاندارد در کمیته فقهی بورس مطرح و اوراق سلف نفت به عنوان اولین اوراق سلف در سال ۱۳۸۹ منتشر شد. دو سال بعد انتشار اوراق سلف نفتی متوقف شد. البته این توقف ادامه‌دار نبود و طبق دستورالعمل سلف موازی استاندارد، در سال ۱۳۹۲ انتشار اوراق برای همه شرکت‌ها در بورس کالا و بورس انرژی ابلاغ شد.
اولین اوراق سلف موازی در سال ۱۳۹۴ و توسط شرکت گل‌گهر بر روی محصول سنگ آهن تولیدی این شرکت منتشر شد.
قرارداد سلف چیست؟
قرارداد سلف، قراردادی است که به کمک آن اشخاص، محصولات واحدهای تولیدی خود را به نرخ مشخصی، پیش خرید نقدی می‌کنند. به بیان دیگر مالکان کالا، دارایی خودشان را به طور نقدی پیش فروش کرده و زمانی معین در آینده آن را تحویل می‌دهند. قرارداد سلف برخلاف قرارداد نسیه است؛ در قرارداد نسیه، فروشنده در اصل کالا را تحویل می‌دهد و تسویه کالا هم در آینده صورت می‌پذیرد.
قراردادهای سلف در بازار کالای ایران، بازار ثانویه ندارند و همین امر موجب محدودیت نقدینگی در این بازار می‌شود. برای حل کردن مشکل قرارداد سلف و رفع محدودیت‌های آن، اوراق قرارداد سلف موازی استاندارد طراحی شد.
قرارداد سلف موازی استاندارد چیست؟
قراردادی است که براساس آن، خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را به قرارداد سلف موازی شخص دیگری در بازار، قبل از سررسید واگذار کند. بنابراین اوراق سلف استاندارد، نوعی ابزار تامین مالی است که بر مبنای قرارداد سلف موازی استاندارد منتشر می‌شود.
مهم : ناشر اوراق سلف موازی استاندارد، فارغ از قیمت دارایی پایه، یک سود حداقلی را برای سرمایه‌گذاران در قالب اختیار فروش در سررسید تضمین می‌کند. از طرف دیگر، با افزایش قیمت دارایی پایه، سود مازاد به سرمایه‌گذار تعلق می‌گیرد
قراردادهای سلف موازی چه کاربردهایی دارد؟
· روشی برای تامین مالی شرکت‌ها از راه جذب سرمایه
· جبران کسری بودجه دولت
برای پوشش ریسک ناشی از نوسانات قیمت دارایی پایه در قرارداد سلف موازی استاندارد می‌توان از ابزار اختیار خرید و فروش تبعی استفاده کرد.
اختیار خرید تبعی: نوعی اختیار معامله است که به منظور پوشش ریسک در فرآیند معاملات همراه با اوراق سلف موازی از سوی خریدار به فروشنده کالا اعطا می‌شود. بر اساس آن، اختیار خرید تعداد مشخصی از دارایی پایه را در سررسید و به قیمت اعمال تعیین شده در قرارداد، به عرضه‌کننده می‌دهد.
اختیار فروش تبعی: به اختیار معامله‌ای گفته می‌شود که به همراه اوراق سلف موازی استاندارد از سوی فروشنده به خریدار اعطا می‌شود و براساس آن خریدار اوراق، تعداد مشخصی از دارایی پایه را در سررسید به قیمت اعمال تعیین شده در قرارداد، به عرضه‌کننده می‌دهد.
چه دارایی‌ها امکان انتخاب برای عقد قرارداد سلف موازی استاندارد را دارند؟
· امکان تحویل فیزیکی دارایی پایه
· استانداردپذیر بودن دارایی پایه
· وجود مرجع قیمتی قابل اتکا
· عدم وجود محدودیت قانونی برای نقل و انتقال کالا
· وجود بازار نقدی قوی برای دارایی پایه
· عدم وجود محدودیت‌های قیمتی برای دارایی پایه (مشمول قیمت‌گذاری‌های دولتی نباشد)
کارمزد اوراق سلف موازی استاندارد
معاملاتی که بر پایه اوراق سلف موازی استاندارد در بورس کالا انجام می‌شود نهایتا دارای سقف کارمزد ۰.۰۰۰۷۲۵ به ازای هر قرارداد خرید و فروش خواهد بود. در نظر داشته باشید که در مرحله پذیره‌نویسی اوراق سلف، کارمزد خرید و فروش در اصل به عهده ناشر اوراق خواهد بود
پایان‌نامه
ماهیت و آثار قرارداد سلف موازی در حقوق ایران و فقه امامیه
چکیده:
در سلف موازی به موازات قرارداد سلف اولیه، قرارداد سلف ثانوی مستقلی از سلف اول به امضاء می‌رسد که از نظر تعهدات و آثار مترتب بر قرارداد، استقلال کاملی نسبت به سلف اول دارد؛ به این ترتیب که خریدار در قرارداد سلف نخستین در موضع فروشنده در قرارداد سلف ثانوی قرار می‌گیرد و یک قرارداد سلف میان او و خریدار ثانوی، که جهت خرید کالایی با خصوصیات کاملا مشابه کالای سلف اول وارد قرارداد شده است، منعقد می‌گردد. فروشنده در سلف موازی می‌تواند به خریدار خود وکالت و یا حواله داده تا وی در زمان سررسید امکان مراجعه به فروشنده سلف اولیه را داشته و مبیع سلف موازی را از او دریافت کند. همچنین فروشنده می‌تواند برای تحویل مبیع سلف موازی زمانی موخر از زمان سررسید سلف اول درنظرگرفته و شخصا به فروشنده سلف اول مراجعه کرده و کالا را تحویل بگیرد و سپس آن را در سررسید سلف موازی به مشتری خود تسلیم نماید. لذا می‌توان سلف موازی را در سه نوع مطلق، وکالتی و حواله‌ای در نظر گرفت. به دلیل استقلال سلف موازی از سلف اول، انحلال هر یک از آن‌ها خللی در دیگری ایجاد نکرده و موجب تغییر تعهدات نمی‌شود. لیکن این انحلال می‌تواند بر وکالت و یا حواله‌ای که ضمن عقد سلف موازی اعطاء شده است تأثیر گذاشته و موجب تغییر تعهدات ناشی از شرط ضمن عقد گردد در حالی که عقد اصلی کماکان به جای خود باقی است. برای سلف موازی علاوه بر رعایت احکام و شرایط مترتب بر بیع سلف، احکامی ویژه از جمله استقلال کامل دو عقد سلف اول و موازی از یکدیگر را نیز می‌توان برشمرد که خود آثاری خاص ایجاد می‌نماید. از این قرارداد می‌توان در بانکداری اسلامی و نیز در انتشار اوراق سلف موازی استفاده نمود و آن را به عنوان ابزار سیاست پولی و مالی شناخت. واژگان کلیدی: سلف، سلف موازی، حواله، وکالت
سوالات بورس و پاسخ ها
قرارداد سلف موازی همانند قرارداد سلف است با این تفاوت که خریدار می‌تواند قبل از تاریخ سررسید، قرارداد را به شخص سومی انتقال دهد.
خریداران پس از خریداری کالا و یا به اصطلاح عرضه اولیه می‌توانند در بازار ثانویه قراردادهای خود را به شکل سلف موازی استاندارد عرضه نمایند. باید یادآور شد که در معاملات سلف موازی خصوصیت اهرم و فروش استقراضی وجود ندارد.
قرارداد سلف موازی موجب شده برخی از محدودیت‌های قرارداد سلف از بین رود. در حقیقت سلف موازی علاوه بر تأمین مالی تولیدکننده، در اوراق بهادار کالا نیز به‌عنوان نوعی سرمایه‌گذاری تلقی می‌شود.
در سلف موازی قدرت نقد شوندگی بالاتر رفته و تراکنش مالی بیشتری در آن صورت می‌پذیرد و از طرفی ریسک آن کمتر شده است.
قرارداد سلف موازی دارای مزایای متفاوتی است که ازجمله آن می‌توان به امکان کشف قیمت به‌صورت لحظه ای و روزانه برای کالاها اشاره کرد، یعنی همواره قیمت کالاها بر اساس خرید و فروش اوراق مشخص هستند و در نتیجه قیمت‌ها شفاف تر هستند.
قرارداد سلف موازی به‌خوبی ریسک را پوشش می‌دهد و در این زمینه بهتر از قرارداد سلف عمل می‌کنند، زیرا اجازه تغییر وضعیت را به خریدار می‌دهد.
به‌عنوان‌مثال یک خریدار پس از مدتی و قبل از سررسید، دیگر نیازی به کالا ندارد و می‌تواند در بازار ثانویه قرارداد خود را باقیمتی مناسب به فروش رساند، این موضوع علاوه بر اینکه از ریسک می‌کاهد، قدرت نقد شوندگی را نیز بالا می‌برد که از دیگر مزیت‌های سلف موازی است.
همان‌طور که بیان شد سلف موازی همان قرارداد سلف است که در آن اجازه فروش قرارداد به شخص ثالث در بازار ثانویه داده شده است. همین یک نکته توانسته مزایای مختلفی را برای خرید آن حاصل کند و رغبت سرمایه‌گذاری در آن را بیشتر کند.
دیدگاه شما