اندازه و تعداد کارگزار

انواع معاملات در بورس

مقررات حاکم بر بورس ، انواع معاملات بورس را تعیین و در هر مورد تکالیف و تعهدات طرفین و کارگزاران آنها را مشخص کرده است. معاملات سهام در بورس به سه نوع عادی، عمده و بلوکی تقسیم و به شیوه حراج انجام می شود. خریدار و فروشنده ناگزیرند برای انجام این معاملات بورسی به کارگزار مراجعه نمایند.

۱-معاملات عادی (خرد)

معاملات عادی آن دسته از قراردادها هستند که در تمام روزهای کاری بورس به منظور خرید و فروش سهام منعقد می شوند. معامله خرد عنوانی است که معامله گران و فعالان بازار به این معاملات روزمره اطلاق می کنند و در مقررات چنین عنوانی به کار نرفته است. انجام معاملات عادی مشمول شرایط و مقررات مخصوص به خود می باشد.

الف. تعیین قیمت سهام در بورس

بر خلاف معامله سهام در خارج از بورس که بدون هیچ گونه محدودیتی انجام می شود، برای تعیین قیمت سهام در بورس قواعد محدود کننده ای وضع شده است. قیمت سهام در بورس بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شود اما دامنه تغییر قیمت، دامنه محدودی است که به پیشنهاد هیات مدیره بورس تعیین می شود و اصطلاحا دامنه نوسان روزانه قیمت نامیده می شود. به موجب بند ۱۸ ماده ۱ آئین نامه معاملات در بورس اوراق بهادار تهران مصوب 1385 شورای بورس، دامنه نوسان قیمت، پایین ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه، طی یک یا چند جلسه رسمی معاملاتی بورس، قیمت می تواند نوسان داشته باشد.

ب. محدودیت حجمی و حجم مبنا در خرید سهام بورس

معیار دیگری که در تعیین قیمت سهام موثر می باشد، حجم مبنا است. حجم مبنا تعداد اوراق بهادار از یک نوع است که هر روز باید مورد داد و ستد قرار گیرد تا کل درصد تغییر آن روز در تعیین قیمت روز بعد ملاک باشد . بورس بر اساس محاسبات ریاضی تعداد سهام هر شرکت که باید در هر روز کاری معامله شود تا قیمت سهام بر آن مبنا تعیین گردد را اعلام می کند. در تعیین حجم مبنا میزان سرمایه شرکت ها موثر است.

محدودیت حجمی محدودیت دیگری برای بر اصل آزادی قراردادها در معاملات بورس محسوب می شود به این معنی که هر شخص در زمان واحد حق خرید یا فروش بیش از درصد تعیین شده سهام در بورس را ندارد.

ج. پرداخت مبلغ و انتقال سهام در معاملات بورس

پس از وقوع معامله، بحث پرداخت ثمن و دریافت ثمن مطرح می شود.

ماده ۱۱ آیین نامه معاملات بدین منظور مدت سه روز کاری را تعیین کرده است. وجوه مربوط به سهام معامله شده در بورس همراه با وکالت نامه فروش سهام و اصل سهام باید حداکثر تا ۷۲ ساعت از تاریخ معامله بین کارگزاران خریدار و فروشنده رد و بدل گردد. کارگزار فروشنده موظف است تشریفات مربوط به انتقال سهام معامله شده را ظرف ۷۲ ساعت (سه جلسه معاملاتی) از تاریخ معامله انجام داده و سهام را تحویل خریدار نماید.

نقض تعهد در معاملات خرد سهام بورس

اولین شرط مسئولیت قراردادی وجود پیمانی نافذ و الزام آور میان زیاندیده و خوانده دعوا است. هرجا که تعهد ناشی از قرارداد انجام نشود و اجرای مستقیم آن امکان نداشته باشد مسئولیت قراردادی مطرح است.

نقض تعهد در معاملات خرد سهام بورس در روابط خریدار و کارگزار قابل تصور است، به این صورت که ممکن است خریدار وجه را به موقع به کارگزار نپردازد یا اصلا پرداخت نکند.

در روابط بین فروشنده و کارگزار وضعیت بر عکس است یعنی ممکن است کارگزار وجه ناشی از معامله را به مشتری پرداخت نکند. در آراء صادره ملاحظه می شود هرگاه تقصیر کارگزار موجب ورود خسارت به مشتری شده باشد هیات داوری کارگزار را محکوم به جبران خسارت نموده و تعهدی یا تفریط وی مانند هر قرارداد نمایندگی دیگر موجب مسئولیت او شده است.

همچنین در روابط شرکت کارگزاری و سپرده گذاری نیز نقض تعهد و عدم پرداخت به موقع وجوه امکان پذیر است، موضوعی که تسویه معاملات را بسیار بیشتر با مشکل مواجه می کند. چرا که عدم ایفای تعهدات یک کارگزار بر کل پروسه تسویه در بازار اوراق بهادار تاثیر می گذارد و ضمانت اجراهای عادی برای پوشش خسارت ناشی از اقدام کارگزار کفایت نمی کند.

متاسفانه در روابط بین کارگزاران و مشتریان آنها در ایران، قرارداد جامعی که حدود حقوق و تعهدات طرفین را تبیین کند وجود ندارد. صرفا دستور خرید و فروش سهام و فرم هایی که بعضا ناقص و بسیار محدود هستند در روابط بین آنها حاکم است، موضوعی که نه منافع کارگزار را تامین می کند و نه منافع مشتری کارگزاری را، با این حال همین فرم های ناقص، نقش قرارداد را ایفا می کنند.

تنها قرارداد موجود قرارداد عضویت در صندوق تضمین است که در دستورالعمل صندوق تضمین تسویه معاملات بورس اوراق بهادار تهران پیش بینی شده است. هدف از تاسیس این صندوق جلوگیری از بروز بحران ناشی از نقض تعهدات یک عضو بوده است. در این دستورالعمل واژه نکول به جای نقض تعهد به کار رفته و اینگونه تعریف شده است: عدم پرداخت بدهی ناشی از معاملات اوراق بهادار در موعد مقرر در روز تسویه توسط اعضای پایاپای .اما از آنجا که هیچ محدودیت حجمی برای کارگزاران در معاملات سهام وجود ندارد لذا سقف تعهد آنها نامحدود است و صندوق توانایی جبران تمام این موارد را ندارد لذا در ماده ۴ دستورالعمل تضمین پیش بینی شده است که صندوق تضمین حداکثر تا سقف منابع قابل پرداخت خود و در چارچوب مفاد این دستورالعمل نسبت به پوشش نکول اعضا اقدام می نماید.

در صورت نکول عضو در شرایط زیر موضوع توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی به مرجع رسیدگی به تخلفات ارجاع می شود:

• در صورتی که تامین بدهی نکول شده عضو، بر اساس دستورالعمل از محل منابع صندوق تضمین ممکن نباشد.
• در صورتی که بدهی نکول شده عضو بر اساس دستور العمل از محل منابع صندوق پرداخت شده لکن عضو نکول کرده در مهلت های مقرر نسبت به باز پرداخت آن به همراه جریمه تاخیر مربوطه به صندوق تضمین خودداری نماید.
• در صورتی که عضو، در یک دوره سه ماهه مرتکب نکول بیش از یک روز کاری شود.

شرکت سپرده گذاری مرکزی جهت وصول مطالبات صندوق تضمین از هر عضو نسبت به طرح دعوی از مجرای کمیته سازش و هیات داوری اقدام می نماید.

۲-معاملات عمده

در بورس تهران معاملات عمده بر اساس تعداد سهام موضوع معامله و سرمایه شرکت تعیین می شوند. مطابق بند ۱۹ ماده ۱ دستورالعمل اجرایی نحوه انجام اندازه و تعداد کارگزار اندازه و تعداد کارگزار معاملات در بورس اوراق بهادار تهران :(( معامله عمده ، معامله ای است که تعداد سهام یا حق تقدم قابل معامله در آن، در شرکت هایی که سهام پایه آنها بیش از سه میلیارد عدد است، بزرگتر یا مساوی ۵ درصد باشد.)) به عبارتی با توجه به مبلغ اسمی سهام که صد تومان است در شرکت هایی با سرمایه بیش از سیصد میلیارد تومان، معامله بیشتر از یک درصد سهام و در شرکت هایی با سرمایه مساوی یا کمتر از سیصد میلیارد تومان، معامله بیش از ۵ درصد سهام شرکت در زمره معاملات عمده تلقی می شود. در معاملات عمده دامنه نوسان قیمت و محدودیت حجمی اعمال نمی شود.

بنابراین در معاملات عمده باید حداقل یکی از شرایط زیر وجود داشته باشد:

• تعداد سهام مورد معامله، از کل سهام آن شرکت به میزان معینی بیشتر باشد؛
• حجم معاملات آن، طی یک دوره معین از کل حجم معاملات بازار بیشتر باشد.

دلیل وضع مقررات خاص برای معاملات عمده، اهمیتی است که عمدتا معامله این تعداد سهام در برنامه کسب و کار شرکت و در نتیجه تصمیم سرمایه گذاران و قیمت سهام دارد. نوعا معاملات این میزان سهام توسط اشخاصی صورت می گیرد که قصد مدیریت شرکت را داشته باشند.

بنابراین با توجه به تاثیر این معاملات نه تنها همه سهامداران باید از چنین معاملاتی مطلع باشند بلکه شرایط رقابت برای تصاحب آن و قیمت معامله با معاملات عادی نیز بایستی تفاوت داشته باشد.

معاملات عمده به دو نوع معاملات عمده ی عادی و معاملات شرایطی تقسیم می شوند؛ در نوع معاملات عادی، نقل و انتقال ثمن و سهام در مدت ۳ روز کاری انجام می شود، اما در معاملات عمده شرایطی، خارج از ساز و کار بورس و یا فرابورس، پرداخت بخشی از وجه به صورت مدت دار انجام می شود.

عدم ایفای تعهدات در معاملات عمده سهام بورس

نحوه ورود خسارت و جبران آن در معاملات عمده با معاملات خرد متفاوت است. این خسارت در سه مرحله قابل تصور است:

۱- نقض تعهد فروشنده پس از انتشار اطلاعیه معامله عمده و قبل از تعیین برنده معامله؛

۲- نقض تعهد خریدار پس از برنده شدن در رقابت و پیش از قطعیت معامله؛

۳- نقض تعهد فروشنده پس از تعیین برنده رقابت و پیش از قطعیت معامله.

نقض تعهد در معاملات بورسی علاوه بر ضمانت اجراهای حقوقی دارای ضمانت اجرای انضباطی نیز می باشد.

۳. معاملات بلوکی

سفارشی که برای خرید یا فروش بخش بزرگی از یک نوع اوراق بهادار ثبت می گردد، معامله ی بلوکی نامیده می شود. در معاملات بلوکی نیز درست مانند معاملات عمده، قواعد مربوط به محدودیت حجمی و محدودیت قیمتی رعایت نمی شود.

در ایران یک بازار مجزا برای انجام معاملات بلوکی ایجاد شده که به آن بازار بلوک گفته می شود و ساعت شروع و پایان و طول هر جلسه معاملاتی در آن مانند بازار عادی می باشد. به طور معمول، سرمایه گذاران حقوقی وارد معاملات بلوکی می شوند. در معاملات بلوکی، سرمایه گذاران می توانند سهام و حق تقدم قابل معامله ی بورسی را در شرایطی که حجم آن حداقل ۵۰ برابر محدودیت حجم سفارش در بازار عادی و یا ارزش معامله ای آن معادل ۲۰ میلیارد باشد را در این بازار معامله کنند؛ البته در شرایطی که این پیشنهاد مشمول نصاب های معامله عمده نباشد.

سوال و جواب درباره شرکت‌های کارگزاری بورس

رتبه بندی به طور معمول در بازارهای مالی به معنای تعیین ریسک اعتباری اوراق بهادار و شرکتهاست اما رتبه بندی شرکت های کارگزاری به معنای مشخص کردن نقاط قوت و ضعف آنها نسبت به دیگر رقباست و اساس آن هم معیارهایی مانند نیروی انسانی، منابع مالی کافی، نرم افزار و سخت افزار و تجهیزات کافی برای ارائه خدمات به مشتریان و نحوه استفاده از این امکانات است تا بتوانند عملا این خدمات را ارائه دهند.

من جهت دریافت کدمعاملاتی امکان مراجعه حضوری به کارگزاری را ندارم، تکلیف چیست؟

شما می‌توانید با مراجعه به سایت کارگزار، فرم‌های ثبت‌نام غیرحضوری را دانلود کرده، پرینت بگیرید و تکمیل کنید و همراه با سایر مدارک خواسته شده، به آدرس پستی کارگزاری ارسال نمایید. پس از اینکار تا روز کاری بعد، کدمعاملاتی و مشخصات ورود به سیستم معاملات آنلاین به ایمیل شما ارسال می‌شود.

آیا با دریافت کد کارگزاری می‌توان از امکانات کارگزاری‌های دیگر استفاده نمود؟

بله با دریافت کد معاملاتی امکان استفاده از خدمات هر یک از شرکت‌های کارگزاری وجود دارد. فقط کافیست در کارگزاری مربوطه ثبت‌نام کنید.

آیا کارگزار یا نماینده‌ی صندوق سرمایه‌گذاری، می‌تواند منبعی مناسب برای کسب اطلاعات باشد؟

بله، آنها می‌توانند در دادن اطلاعات به شما کمک کرده و درباره‌ی این اطلاعات، درصورت لزوم، به شما توضیح دهند.

معیارهایی که می‌توان برای انتخاب یک کارگزار خوب در نظر گرفت چیست؟

برخی از معیارهایی که می‌تواند در انتخاب یک کارگزار مؤثر باشد، عبارت‌ا‌ند از:

• داشتن رتبه‌ی مناسب در رتبه‌بندی سازمان بورس از کارگزاری‌ها؛
• داشتن امکانات لازم جهت ارتباط مشتری با کارگزاری (تلفن، فکس، سایت اینترنتی، مسئول پاسخگویی و …..)؛
• قابلیت سایت اینترنتی، از لحاظ اطلاع‌رسانی و در دسترس بودن؛
• امکان مشاهده‌ی گردش حساب مشتری؛
• امکان مشاهده‌ی وضعیت سفارش که پس از هر اقدامی روی سفارش انجام می‌دهد، از طریق رمز عبور؛
• ارائه‌ی تحلیل روزانه از بازار و درج اخبار آن در سایت کارگزاری؛
• امکان دریافت سفارش خرید و فروش الکترونیکی.

آیا می‌توان به کارگزار اعتماد کرد و به ایشان اختیار خرید و فروش و یا معاوضه سهام را به ایشان داد؟

بله، این امکان وجود دارد که به آن سبدگردانی می گویند. شما می توانید با کارگزار قرارداد ببندید و سرمایه خود را به کارگزار بسپارید تا برای شما خرید و فروش انجام دهد. سبدگردانی هم قوانین و مقررات و تعرفه‌های مخصوص به خود را دارد که درباره این موضوع باید از کارگزار خود سوال کنید.

توجه: برخی کارگزاری‌ها مجوز سبدگردانی را ندارند و فقط باید با کارگزاری‌هایی که مجوز سبدگردانی و مدیریت پرتفوی دارند این قرارداد را ببندید به طور مثال کارگزاری آگاه دارای مجوز سبدگردانی است.

حد و مرز کارگزار تا چه حدی است و آیا یک کارگزار می‌تواند سهامی که خریداری شده را بدون اطلاع معامله‌گر بفروشد؟

کارگزار به دستورات معامله‌گر عمل میکند و نمی‌تواند بدون موافقت معامله‌گر سهامی اندازه و تعداد کارگزار را که خریده‌اید بفروشد یا اینکه نمی‌تواند سهامی را بدون اینکه درخواست کرده باشید برای شما بخرد.

کارگزار نهادی کیست؟

کارگزاری که در بازار به کار خرید و فروش سهام برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک اشتغال دارد، به کارگزار نهادی معروف است. این گونه کارگزاران دادوستدهای بزرگ را انجام می‌دهند و نسبت به سرمایه‌گذاران عادی هم کارمزد کمتری پرداخت می‌کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره کارگزاری ها این مطلب را بخوانید:

کارگزار بورس کیست ؟

کارمزد خرید و فروش سهام در بورس چقدر است؟

جدول کارمزدهای مربوط به خرید و فروش سهام و حق تقدم سهام در بورس اوراق بهادار تهران به صورت زیر است:

سوالات‌ مرتبط با کارگزاری ها را در بخش دیدگاه مطرح کنید.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

خرید عرضه اولیه از چند کارگزاری امکان پذیر است؟

خرید عرضه اولیه در بورس معمولا از جمله فعالیت هایی است که به سرمایه گذاران تازه وارد برای خرید و فروش سهام پیشنهاد می‌شود اندازه و تعداد کارگزار چرا که عرضه های اولیه به خاطر جذابیت قیمتی مورد استقبال سرمایه گذاران واقع شده و در چند روز ابتدایی شاهد رشد قیمت آن می‌باشیم.

عرضه اولیه چیست؟

به طور کلی شرکت هایی که برای اولین بار وارد بازار سرمایه می شوند اصطلاحا عرضه اولیه می شوند. شرکت ها قبل از ورود به بازار سرمایه ممکن است شرکت دولتی و یا خصوصی باشند ولی به محض ورود به بازار سرمایه، سهامی عام می شوند و عده ای زیادی از خریداران سهام این شرکت، مالک آن و به اصطلاح سهامدار می شوند. زمانی که شرکتی قصد ورود به بورس را دارد بعد از طی کردن مراحل پذیرش تاریخ برای ورود آن به بازار سرمایه در نظر گرفته می شود که معمولا این تاریخ اندازه و تعداد کارگزار ۲ روز کاری قبل از عرضه باید توسط سایت فرابورس ایران و یا سایت بورس اطلاع رسانی شود که در واقع زمان عرضه اولیه سهام است. برای خرید عرضه اولیه سرمایه گذار باید درخواست قیمت و حجم را وارد سامانه معاملاتی کند. در خصوص قیمت و حجم باید گفت که سرمایه گذار نمی تواند درخواست خود را به هر قیمت و حجمی وارد سامانه کند بلکه باید درخواست حجم و قیمت خود را طبق اطلاعات منتشر شده در آگهی عرضه اولیه وارد سامانه کند.

آیا می توان از چند کارگزاری عرضه اولیه خرید یا خیر؟

در خصوص چگونگی خرید عرضه اولیه در بازار سرمایه این سوال در بین سرمایه گذاران تازه وارد وجود دارد و نکته اول آن است که شما برای دریافت نام کاربری و رمز عبور چندین کارگزاری هیج محدودیتی ندارید، اما نکته مهم تر آن است که کد بورسی شما همچون کد ملی منحصر بفرد بوده و در نهایت یک کد بورسی خواهید داشت و آنچه در عرضه اولیه اهمیت دارد کدبورسی است و نه تعداد کارگزاری هایی که شما امکان استفاده از خدمات آن ها را دارید و یا مشتری آن ها هستید. لذا خیر شما تنها به اندازه سهمیه یک کد می‌توانید عرضه اولیه بگیرید. به دلیل تقاضای بسیار زیادی که برای عرضه‌های اولیه شکل گرفته، معمولا سهمیه کمی به افراد شرکت‌کننده می‌رسد؛ با این حال، خرید سهام در عرضه اولیه یک راه بی‌ خطر برای تجربه اولین سرمایه ‌گذاری در بورس است، زیرا بیشتر مواقع مقداری سود نصیب سرمایه‌ گذاران می‌کند. در عرضه اولیه با بوک بیلدینگ، یک بازه زمانی، حداقل و حداکثر قیمت قابل خرید و سهمیه برای هر کد معاملاتی در نظر گرفته می‌‌شود. شما باید براساس این اطلاعات که توسط ناظر بازار در روز عرضه اعلام می‌شود، سفارش خود را در ساعت مشخص شده ارسال کنید. تخصیص سهام توسط ناظرین به کدهای معاملاتی انجام می‌گیرد و معمولا در صورت وجود تقاضای بالا، همه افراد بطور مساوی از عرض ه‌ها بهره ‌مند می‌شوند.

همه پرسش و پاسخ ها

معاملات اوراق بهادار از ساعت 9:00 تا 12:30 روزهای شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطيل انجام مي شود.
همچنين ساعت پيش گشايش بازار كه در آن امكان انجام معاملات وجود ندارد از ساعت 8:30 شروع و تا ساعت 9:00 ادامه مي يابد كه در آن امكان ورود سفارشات و تغيير قيمت وجود دارد.

پس از انجام معاملات، تسويه معاملات بين فروشنده و خريدار توسط كارگزار فروشنده و كارگزار خريدار از طريق شركت سپرده گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه وجوه انجام ميشود. شركت سپرده گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه وجوه به عنوان امين نقش اتاق پاياپاي را اندازه و تعداد کارگزار ايفا ميكند. تسويه معاملات دو روز كاري بعد از انجام معامله 2+Tصورت ميگيرد.

با راه اندازي سامانه جديد معاملات دارايي سهامداران در هر يك از نمادهاي معاملاتي زير نظر يك كارگزار قرار گرفت كه به آن كارگزار ناظر گفته ميشود و از آن پس سهامداران دارايي سهام خود را در هر نماد معاملاتي صرفاً از طريق كارگزار ناظر خود در آن نماد معاملاتي ميتوانند به فروش برسانند. هرچند سهامداران ميتوانند با مراجعه به هريك از كارگزاران نسبت به خريد سهام اقدام نمايند.
ممكن است دارايي سهامدار در يك نماد معاملاتي زير نظر يك كارگزار ناظر و در نماد معاملاتي ديگر زير نظر كارگزار ناظر ديگري باشد. در زمان راهاندازي سامانه معاملاتي جديد كارگزار ناظر بر اساس سوابق فعاليت سهامدار با كارگزاران مختلف در بورس اوراق بهادار تعيين گرديد.

سهامداران مي توانند جهت تغيير كارگزار ناظر خود به يكي از روشهاي زير اقدام نمايند:
- مراجعه حضوري به شركت سپرده گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه وجوه و ارائه اصل و تصوير شناسنامه و كارت ملي.
- مراجعه به يكي از دفاتر كارگزاري كه تمايل دارند در آن نماد معاملاتي به عنوان كارگزار ناظر فعاليت نمايند.

بله فقط باید دستور خرید با احتساب کارمزد در نظر گرفته شود.

بله، مشتری می تواند از سامانه اکسیر به شرط داشتن موجودی کافی در عرضه های اولیه شرکت نماید.

براساس قیمت پایانی روز گذشته، سهم های بورسی و فرابورسی مثبت 5 درصد دامنه نوسان دارند. دامنه نوسان حق تقدم های بورسی 10 درصد و حق تقدم های فرابورسی 5 درصد می باشد. طبق آخرین مصوبه سازمان بورس دامنه نوسان دو سهم سمگا و بانک گردشگری با هماهنگی بازارگردان به 10 درصد افزایش یافته است.

مراجعه حضوری به دفاتر کارگزاری و یا تماس تلفنی با واحد معاملات برخط شماره های 88425242 و 88425243 و داخلی 108 و105

همه معاملاگران به منظور خرید سهام این شرکت ها ملزم به اطلاع و تایید بیانیه های ذیل در محیط اکسیر می باشند.
- فرم اطلاع از ابهام معاملات تحت احتیاط
- بیانیه ریسک معاملات آپشن فرابورس
- بیانیه ریسک معاملات بازار پایه فرابورس
- بیانیه ریسک معاملات شرطی

سه احتمال وجود دارد:
-تعداد سهام را صحیح وارد نمی کنید.
-همان سهم را طی سفارش مجزای دیگر(چه به صورت آنلاین و یا براساس سفارش حضوری و یا اینترنتی شما)وارد سامانه معاملات شده است.
-کارگزار ناظر شما در این سهم کارگزار سرویس دهنده معاملات آنلاین نیست.

حجم مبنا، تعداد اوراق بهادار از يك نوع است كه هر روز بايد مورد داد و ستد قرار گيرد تا كل درصد تغيير آن روز، درتعيين قيمت روز بعد ملاك باشد.

بازارگردان، كارگزار يا كارگزار/معامله گري است كه با اخذ مجوز لازم با تعهد به افزايش نقدشوندگي و تنظيم عرضه وتقاضاي اوراق بهادار معين و تحديد دامنه نوسان قيمت آن، به داد و ستدآن اوراق مي پردازد.

بله. با راه اندازي سيستم جديد معاملاتي امكان فروش سهامي كه همان روز اقدام به خريد كردهايد را داريد.

پس از بازگشايي نمادهايي كه دامنه نوسان آن آزاد است (مثلا بعد از مجمع عادي سالانه يا فوق العاده) حجم مبناي آن نماد يك خواهد بود. همچنين در فرابورس نيز حجم مبنا يك منظور شده است.

DPSبخشی از سود هر سهم شرکت است که بین سهامداران تقسیم می شود.
EPS سود هر سهم بعد از کسر مالیات است. به عبارت دیگر سود خالص شرکت تقسیم بر تعداد سهام آن و
E/Pنسبت قیمت سهم به EPS اعلام شده توسط شرکت است.

بر اساس ماده اندازه و تعداد کارگزار اندازه و تعداد کارگزار 10" دستورالعمل اجرايي معاملات برخط اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ايران"، سازمان ميتواند محدوديتهايي بر معاملات آنلاين قرار دهد.در اين راستا امكان معامله در برخي از بازار ها براي كاربران آنلاين ممنوع شده است. البته بايد عنوان كرد كه محدوديت هاي كنوني براي مشتريان حقيقي بسيار ناچيز و در حد قابل قبولي ميباشد. در ادامه كليه امكانات و محدوديت هاي معامله آنلاين ذكر گرديده است:
1-بازار سوم و چهارم فرابورس
2-همه انواع معاملات عمده و بلوك
3-سهام شركت هاي پذيرفته شده در بازار پايه فرابورس

بر اساس ماده 10" دستورالعمل اجرايي معاملات برخط اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ايران"، سازمان مي تواند محدوديت هايي بر معاملات آنلاين قرار دهد. در حال حاضر اين محدوديتها طي بخش نامه هايي به كارگزاران اعلام گرديده كه شامل موارد زير است.

1-محدوديت در نوع سفارشات:
سفارشات مجاز براي مشتريان بر خط، از لحاظ قيمتي سفارشLimit ، از لحاظ زماني بدون محدوديت شاملDay ، Dateوopen مي باشد. سفارش محدود يعني در حجم معين و در قيمت مشخص يا بهتراز آن.

2-محدوديت در حجم سفارش:
در حال حاضر محدوديتي جهت حجم سفارش علاوه بر محدوديت هاي عادي هسته معاملات وجود ندارد.
در سيستم معاملات دامنه مجاز حجم با عنوان آستانه حجم تعيين شده كه براي همه يكسان است.

3-محدوديت در زمان معاملات:
الف- ساعت ورود سفارش از ابتداي زمان مجاز ورود سفارشات در سامانه معاملاتي لغايت ساعت 12:30 ميباشد.
ب- سفارشات با اعتبار روزانه DAY مشتريان برخط بايد بلافاصله پس از اتمام ساعت معاملات ساعت 12:30، توسط سيستم نرم افزاري برخط، حذف گردد.

4-محدوديت در عرضه هاي خاص:
الف – مشتريان معاملات بر خط در زمان حراج نمادهاي بازگشايي شده امكان ورود سفارش با رعايت محدوديتهاي قيمتي سفارش را دارند.
عرضه هاي خاص شامل عرضه اوليه و گشايش نماد مي باشد كه با مكانيزم حراج انجام مي شود.
مشتريان در عرضه هاي حراج امكان قرار دادن قيمت، بهتر از بهترين قيمت بازار را ندارند.
ب – بورس يا فرابورس بايد سهميه مجزايي را براي هر مشتري معاملات بر خط در كليه عرضههاي اوليه تعيين نمايند.
مشتريان معاملات بر خط ميتوانند با رعايت محدوديت حجم معامله مشتري برخط به ميزان سهميه تعيين شده، در عرضه هاي اوليه اقدام به خريد نمايند.
ج – مشتريان برخط حق رقابت و انجام معامله عمده را ندارند.

5-محدوديت هاي قيمتي سفارش:
الف – درصد تفاوت مجاز قيمت سفارش با دامنه مظنه بازار صرفاً درخصوص ورود سفارش در زمان حراج بازگشايي و عرضه اوليه به شرح زير اعمال ميگردد:
1-قيمت سفارش خريد مشتري معاملات برخط نميتواند بيشتر از بهترين مظنه خريد بازار باشد.
2-قيمت سفارش فروش مشتري معاملات برخط نميتواند كمتر از بهترين مظنه فروش بازار باشد.
3- درصورتيكه سفارش خريد يا فروشي در زمان ورود سفارش مشتري وجود نداشته باشد، محدوديت مذكور اعمال نمي شود.

ب – درصد تفاوت مجاز قيمت سفارش با آخرين قيمت معامله:
1-درصورتي كه ارزش سفارش وارده كوچكتر يا مساوي يك ميليون ريال باشد، تفاوت قيمت سفارش خريد يا فروش با آخرين قيمت معامله حداكثر دو درصد ميتواند باشد. اين محدوديت بين ساعت 09:00 الي 12:30 اعمال ميگردد.
2-درصورتيكه معاملهاي در روز جاري انجام نشده باشد، مبناي قيمت آخرين معامله، قيمت پاياني روز قبل است.
در سامانه معاملات بر خط بنا بر محدوديت هاي اعمال شده توسط سازمان بورس امكان انجام سفارش خريد با ارزش ريالي كمتراز100هزارتومان وجودندارد.

به کسانی که سهام شرکت را در تاریخ مجمع فوق العاده در اختیار داشته باشند حق تقدم تعلق میگیرد. این افراد میتوانند حق تقدم خود را در بورس به سایر سرمایه گذاران واگذار نمایند.

براي خرید حق تقدم در بازار نیاز به شرایط خاصی نیست. تنها باید بتوانید در مهلت مقرر شده یا دوباره آن را بفروشید یا اینکه با پرداخت مبلغ اسمی سهام (واریز مبلغ 1000 ریال به حساب شرکت) در افزایش سرمایه شرکت کنید.

انحصار مجوز تاسیس کارگزاری ها پس از ۱۲ سال شکسته شد

هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار پس از ۱۲ سال مجوز تاسیس یک شرکت کارگزاری جدید را صادر کرد.

به گزار سایت طلا ، محمدعلی دهقان دهنوی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص مجوز کارگزاری اظهار کرد: طی ۱۲ سال اخیر به دلایل مختلف با هیچ یک از درخواست‌های تاسیس شرکت کارگزاری موافقت نشده بود، اما با اجرا و پیاده سازی سیاست رفع انحصار در حوزه نهاد‌های مالی بازار سرمایه، مجوز یک شرکت کارگزاری جدید از سوی هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار صادر و بدین ترتیب زنجیره انحصار در حوزه شرکت‌های کارگزاری پس از ۱۲ سال با صدور این مجوز شکسته اندازه و تعداد کارگزار شد.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه چهار درخواست در هیئت مدیره سازمان بورس مورد بررسی قرار گرفته است، گفت: تاکنون درخواست‌های زیادی برای تاسیس شرکت کارگزاری دریافت شده که طبق آمار بالغ بر ۳۰ درخواست است، اما در مرحله اول چهار درخواست، مورد بررسی شد.

او افزود: در این راستا تمام مدارک و مستندات این چهار درخواست دریافت و مصاحبه‌های تخصصی آن‌ها نیز انجام شد و پس از طی این مراحل در هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار طرح شد. از این چهار درخواست یک مورد به تصویب رسید که پس از آماده سازی و فراهم شدن امکانات و مقدمات لازم توسط موسسان آن، در آینده نزدیک شاهد شروع فعالیت این کارگزاری خواهیم بود.

دهقان دهنوی اظهار کرد: از بین این چهار درخواست، یک مورد به دلیل نداشتن شرایط لازم رد و دو مورد دیگر نیز با هدف رفع اشکالات، برگشت داده شد تا متقاضیان نسبت به این موضوع و نقایص پرونده شان، آگاه شوند و در صورت امکان، ایرادات را رفع کنند تا بتوانند بار دیگر در فرایند امتیازدهی، امتیازات لازم را به دست آورند.

او بیان کرد: این اولین جلسه‌ای بود که با هدف بررسی درخواست‌های تاسیس شرکت کارگزاری برگزار شد و به طور قطع این شروع کار است و ما حتما درخواست‌های دیگر را نیز بررسی کرده و پس از دریافت مدارک و انجام مصاحبه‌های اختصاصی، در هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مطرح خواهیم کرد. در این میان اگر درخواست‌های دریافتی امتیاز لازم را داشته باشند و تشخیص داده شود که وجود این شرکت‌ها در بازار سرمایه کمک کننده است و اثری مثبت بر فرایند توسعه ظرفیت‌های بازار سرمایه خواهند داشت، مجوز آن‌ها نیز صادر خواهد شد.

رفع انحصار، مهمترین ماموریت سازمان بورس در دوره جدید

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با تاکید بر اینکه رفع انحصار از مهم‌ترین سیاست‌های سازمان بورس و اوراق بهادار اندازه و تعداد کارگزار در دوره مدیریت او بوده است، گفت: یکی از برنامه‌هایی که از ابتدای ورود من به سازمان بورس و اوراق بهادار و در دوره جدید مدیریت سازمان پیگیری و به عنوان یکی از اولویت‌ها معرفی شد، بحث رفع انحصار از مجوز‌های بازار سرمایه بود.

او بیان کرد: هدف از رفع انحصار در نهاد‌های مالی و تسهیل در صدور مجوزها، توسعه بازار سرمایه اندازه و تعداد کارگزار است، زیرا نهاد‌های مالی، ابزار‌های بازار سرمایه برای توسعه هستند. وقتی یک نهاد مالی تاسیس می‌شود، به معنی این است که سرمایه، سهامداران و افراد متخصص، کارشناس و خبرگان مالی متعددی در یک نقطه جمع شده اند تا خدمات مختلفی به مردم ارائه کنند. این تجمیع سرمایه‌ها، ایده‌ها و تخصص‌های مختلف، منجر به بهبود فرایند خدمات رسانی در بازار سرمایه و در نهایت توسعه این بازار می‌شود.

دهقان دهنوی با اشاره به اینکه یکی از این نهاد‌های خدمات دهنده در بازار سرمایه، شرکت‌های کارگزاری هستند، اظهار کرد: با وجود نقش مهم و پررنگ شرکت‌های کارگزاری در ارائه خدمات به فعالان بازار سرمایه، مدت زمان زیادی از صدور آخرین مجوز شرکت کارگزاری در بازار سرمایه ایران گذشته بود به طوری که از ۱۲ سال پیش تا کنون هیچ مجوز جدیدی در حوزه کارگزاری صادر نشده بود.

رئیس سازمان بورس در پاسخ به این پرسش که چرا تسهیل در صدور مجوز شرکت‌های کارگزاری دیرتر از سایر نهاد‌های بازار سرمایه صورت گرفت؟، گفت: در سایر مجوز‌های مربوط به نهاد‌های مالی، جریان صدور مجوز وجود داشت، اما در حوزه شرکت‌های کارگزاری سال‌ها بود که در عمل فرایند صدور مجوز متوقف شده بود، از این رو دستورالعمل را بازنگری کردیم که این بازنگری زمان بر بود.

این مقام مسئول بیان کرد: پس از بازنگری در دستورالعمل، از فعالان بازار نظرخواهی کرده و نظرات مختلف را در خصوص دستورالعمل جدید دریافت و دوباره بر اساس نظرات دریافتی بخشی از آن را اصلاح کردیم و در نهایت طی یک فراخوان از افرادی اندازه و تعداد کارگزار که متقاضی صدور مجوز بودند دعوت به عمل آمد.

او افزود: در حال حاضر به طور رسمی اعلام می‌کنیم که با صدور مجوز این کارگزاری پس از ۱۲ سال، موضوع انحصار از تمامی مجوز‌هایی که از سوی بازار سرمایه اعطا می‌شد به طور کامل برداشته شده و دیگر استفاده از واژه انحصار در حوزه صدور مجوز‌ها در بازار سرمایه معنی نمی‌دهد. در حال حاضر هیچکدام از مجوز‌های سازمان بورس مشمول انحصار نیستند و خوشبختانه مسیر برای درخواست و دریافت مجوز جدید در همه حوزه‌ها و در همه نهاد‌های مالی باز است.

بهبود کیفیت و کمیت خدمات کارگزاری با افزایش سطح رقابت بین آن‌ها

دهقان دهنوی در مورد دلایل صادر نشدن مجوز برای شرکت‌های کارگزاری طی این مدت طولانی گفت: صادر نشدن مجوز تاسیس شرکت کارگزاری، دلایل متعددی داشته است، برای مثال از یک منظر تلقی می‌شد که بازار سرمایه ظرفیت پذیرش تعداد بیشتری از شرکت‌های کارگزاری را ندارد یا تلقی می‌شد که هرچه تعداد شرکت‌های کارگزاری کمتر باشد، نظارت بر عملکرد آن‌ها نیز آسان تر خواهد بود، ولی امروز با توجه به توسعه بازار سرمایه و با توجه به حضور تعداد زیادی از افراد جامعه در این بازار، لازم است علاوه بر کیفیت، کمیت خدمات کارگزاری نیز در بازار سرمایه ارتقا یابد که این ارتقا نیز جز در جریان رقابت بین شرکت‌های کارگزاری محقق نمی‌شود.

رئیس سازمان بورس بیان کرد: ارتقای کیفیت و کمیت شرکت‌های کارگزاری از طریق رقابت بیشتر در این صنعت محقق می‌شود و طبیعی است که اگر رقابت در این صنعت به اندازه کافی وجود نداشته باشد، انگیزه‌های نوآورانه، ارتقای کیفیت خدمات و ارائه خدمات بهتر به مشتریان نیز کمرنگ‌تر می‌شود.

دهقان دهنوی در پاسخ به این سوال که راهکار ارتقای کیفیت در شرکت‌های کارگزاری چیست گفت: ارتقای کیفیت در این است که ما با ورود کارگزاری‌های جدید، رقابت را تقویت کنیم.

مزایای افزایش تعداد شرکت‌های کارگزاری

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه سخنان خود به مزایای افزایش تعداد کارگزاری‌ها و انتظاراتی که سازمان از کارگزاران جدید دارد پرداخت.

دهقان دهنوی در خصوص مزایای تعداد کارگزاران ، گفت: یکی از مزایای مهم تاسیس کارگزاری‌های جدید این است که آن‌ها با خود ایده‌های جدید می‌آورند. از این رو سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در اعطای مجوز به کارگزاران و تغییراتی که در دستورالعمل آورده است همین هدف را دنبال می‌کند، زیرا بازار سرمایه، امروز نیازمند ایده‌ها و خدمات جدید است.
او بیان کرد: بر این مبنا ما از افرادی که درخواست تاسیس کارگزاری جدید دارند، چندین سوال اساسی مطرح می‌کنیم. نخست اینکه چه ارزش افزوده جدیدی برای بازار سرمایه دارند. چه فعالیت جدیدی در بازار سرمایه انجام خواهند داد و برای آنکه در این بازار موفق شوند، چه ایده و کسب و کاری پیش بینی کرده اند و در نهایت بر مبنای پاسخ‌های دریافتی آن‌ها را امتیازدهی می‌کنیم.

او افزود: بر این مبنا درخواست‌هایی مجوز دریافت می‌کنند که با ایده‌های جدید وارد می‌شوند. ما انتظار داریم موضوعاتی مانند فرهنگ سازی و آموزش، افزایش کیفیت خدمات و ارائه ابزار‌های الکترونیکی که در معاملات استفاده می‌شود، تقویت شده و بیش از پیش توسعه یابد که در نهایت این توسعه و تقویت می‌تواند به رقابت بیشتر در آن صنعت کمک کند.

دهقان دهنوی در خصوص یکی دیگر از مزایای ورود شرکت‌های کارگزاری جدید به بازار سرمایه گفت: شرکت‌های کارگزاری جدید با خودشان سرمایه جدید و امکانات جدید می‌آورند و بدین ترتیب کمیت خدمت رسانی هم بیشتر می‌شود. راه اندازی کارگزاری‌های بیشتر، ایجاد نمایندگی‌های بیشتر را به دنبال داشته و پرسنل بیشتری در این صنعت به خدمت گرفته می‌شوند و در نهایت خدمت رسانی بیشتر و بهتری به عموم سهامداران صورت خواهد گرفت.

دلایل سهم نامتوازن کارگزاران از بازار

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در پاسخ به این سوال که چرا سهم کارگزاران بازار سرمایه از بازار بسیار متفاوت است به طوری که برخی از آن‌ها در عمل فعالیت زیادی ندارند؟ اظهار کرد: تعدادی از کارگزاران سهم بسیار اندکی از بازار سرمایه دارند و در عمل فعال محسوب نمی‌شوند، در مقابل تعدادی از کارگزاران به طور قابل توجهی فعال بوده، در حال توسعه هستند و خدمات خوبی نیز به فعالان بازار ارائه می‌کنند و زمینه توسعه بیشتر را نیز دارند. بر این اساس سهم بالای کارگزاران می‌تواند ناشی از کیفیت خوب خدمات آن‌ها باشد که این امر هیچ اشکالی ندارد ضمن اینکه مجوز‌های جدید نیز به نسبت قدرت مدیریت، قدرت نوآوری و توان سرمایه‌گذاری آن‌ها صادر خواهد شد.

او بیان کرد: اگر کارگزاری‌های جدید یا کارگزاری‌های موجود بتوانند استراتژی خوبی دنبال کنند، می‌توانند سهم بیشتری از بازار به دست آورند و این امر خودبه‌خود باعث می‌شود سهم کارگزاران دیگر کاهش پیدا کند. این هنر کسانی هست که وارد این صنعت می‌شوند و می‌توانند خدمات آن‌ها را گسترش دهند.

نظارت سازمان بر نهاد‌های مالی سختگیرانه‌تر می‌شود

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص نقش نظارتی سازمان بورس بر عملکرد نهاد‌های مالی گفت: در حوزه نظارت سازمان بر نهاد‌های مالی، موضوع مهمی وجود دارد که باید حتما به آن اشاره کنم.

او بیان کرد: استراتژی اتخاذ شده در سازمان بورس و اوراق بهادار در حوزه نهاد‌های مالی، تسهیل نظارت‌های پیشینی است به این معنی که تلاش می‌شود راه باز شود تا افراد بتوانند با ایده و سرمایه خوبی وارد شده و خدمات متعددی را با کیفیتی بالاتر ارائه کنند، اما این تسهیل ایجاد شده که منجر به صدور مجوز‌های بیشتر می‌شود یک مکمل نیز دارد و آن چیزی نیست جز «تقویت نظارت‌های پسینی» یعنی نظارت‌هایی که بعد از شروع فعالیت‌های نهاد مالی اتفاق می‌افتد.

دهقان دهنوی با اشاره به فرایند نظارت بر عملکرد نهاد‌های مالی در سال‌های قبل اظهار کرد: پیشتر به این مقوله توجه زیادی نمی‌شد و اصولا باطل کردن یا حذف کردن مجوز نهاد‌های مالی امر رایجی نبود و اقدامی مقبول در بازار سرمایه محسوب نمی‌شد، بر همین اساس سعی می‌شد به جای آن در جریان ورود نهاد‌های مالی جدید، سخت گیری زیادی صورت بگیرد.

او در خصوص استراتژی گذشته سازمان بورس گفت: البته این استراتژی از یک جهت می‌تواند استراتژی درستی ارزیابی شود، زیرا لازم است همواره در بازار سرمایه تعادل برقرار باشد و به همین جهت نه تعداد بالای نهاد‌های مالی یک مزیت است نه تعداد کم آنها، مهم این است که نهاد‌های مالی برند‌های ارزشمندی داشته باشند.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بیان کرد: وقتی یک نهاد مالی ارزش برند داشته باشد، خود به خود ریسک‌ها را بهتر مدیریت می‌کند و خودش نیز ریسک زیادی پذیرش نمی‌کند. این امر باعث می‌شود نظارت نیز راحت‌تر انجام شود، اما اگر تعداد نهاد‌های مالی زیاد باشند و نظارت بر آن‌ها به اندازه کافی نباشد، این امر می‌تواند ریسک‌های بیشتری ایجاد کند.

او افزود: بنابراین حالا که این تصمیم در بازار سرمایه وجود دارد که بازار توسعه یافته و ایده‌های جدید، فرصت بروز، ظهور و اعمال پیدا کنند، لازم است نظارت، قوی‌تر شود تا از بروز ریسک‌های جدید جلوگیری شود و در این راستا سازمان بورس هیچ ابایی ندارد از اینکه برخورد با متخلفان به سخت‌ترین شکل ممکن انجام شود و اشد مجازات را در هر تخلف انتخاب کند.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد: قاعدتا اگر نهاد‌های مالی، چه نهاد‌های مالی که الان حضور دارند و چه نهاد‌هایی که مجوز می‌گیرند اعم از کارگزاری، سبدگردان، مشاور و یا هر نهادمالی دیگر، تخلفاتشان به نحوی باشد که ادامه فعالیتشان به صلاح نباشد، به سرعت مجوزشان باطل خواهد شد.

مسئولیت سهامداران نهاد‌های مالی در مقابل تخلفات و اشد مجازات برای متخلفان

دهقان دهنوی بیان کرد: تمامی موارد نظارتی جدید و تخلفات به طور معین در دستورالعمل‌های جدید تعیین و تدوین شده و به زودی ابلاغ می‌شود، اما در عین حال نکته مهم دیگری را نیز یادآور شد. فرایند‌های جدید سازمان بورس در حوزه نظارت، سهامداران نهاد‌های مالی مسئولیت جدی و اساسی در قبال تخلفات نهاد مالی خود برعهده خواهند داشت.

او در این باره گفت: سهامداران نهاد‌های مالی نسبت به یکدیگر یک نوع مسئولیت تضامنی دارند برای مثال وقتی در برخی موارد سهامداران نهاد مالی حداقل سه نفر تعیین شده یا دستورالعمل جدید کارگزاری‌ها به نحوی تنظیم شده است که حضور حداقل ۴ الی ۵ نفر خبره مالی برای کسب امتیاز لازم است، هدفی پشت این قضیه هست.

او گفت: از نظر ما وقتی چند خبره و کارشناس یا شخص حقوقی در یک نهاد مالی حضور دارند، به نوعی ریسک‌های یکدیگر را هم کنترل می‌کنند و این امر موجب می‌شود که به نوعی نقش خودکنترلی و نظارت درونی در داخل نهاد مالی اجرا شود.

او بیان کرد سازمان بورس در نظر دارد از این طریق مسئولیت پذیری شرکای نهاد‌های مالی را رسمی کرده و آن‌ها را نسبت به رفتار‌های یکدیگر آگاه کند. از این رو از این به بعد این‌گونه نخواهد بود که سهامداران نهاد‌های مالی فقط از منافع آن نهاد کسب منفعت کنند، اما در مقابل تخلفات آن نهاد، مسئولیتی نداشته باشند.

او افزود: بازار سرمایه مسئولیت دارند و این مسئولیت در صورتی که به درستی انجام نشود، می‌تواند، عواقبی را برای هر کدام از سهامداران و اعضای هیئت مدیره نهاد‌های مالی به همراه داشته باشد.

او در پایان تاکید کرد: با دستورالعمل‌ها و مقررات تعیین شده، نظارت‌ها سختگیرانه‌تر شده و با نهاد‌های مالی متخلف برخورد‌های شدید و جدی خواهد شد.